សង្គ្រាមរុស្ស៊ីនៅអ៊ុយក្រែន៖ តើតុលាការពិសេសអាចបង្កើតឡើងទៅរួចដែរឬទេ?
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៥:៣២
ការទាមទារឲ្យបង្កើតតុលាការពិសេស ដើម្បីជំនុំជម្រះឧក្រិដ្ឋកម្ម នៅក្នុងសង្គ្រាមអ៊ុយក្រែន បានកើតមានកាន់តែច្រើនឡើង។ បន្ទាប់ពីសហភាពអឺរ៉ុប កាលពីចុងខែវិច្ឆិកាកន្លងទៅ អាល្លឺម៉ង់ក៏បានប្រកាសផងដែរ កាលពីថ្ងៃចន្ទ១៦មករាកន្លងទៅនេះថា ចង់ឲ្យមានការបង្កើតតុលាការពិសេស ដើម្បីជំនុំជម្រះមេដឹកនាំរុស្ស៊ី។ ក៏ប៉ុន្តែ សំណួរត្រូវចោទឡើងថា តើហេតុអ្វីត្រូវបង្កើតតុលាការពិសេសមួយថ្មីទៀត ក្នុងពេលដែលតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិមានស្រាប់រួចទៅហើយ? តើការបង្កើតតុលាការពិសេសនេះអាចនឹងទៅរួចដែរឬក៏យ៉ាងណា?
គិតរហូតមកទល់នឹងពេលនេះ តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ នៅទីក្រុងឡាអេ កំពុងស៊ើបអង្កេតរួចទៅហើយ ទៅលើឧក្រិដ្ឋកម្ម នៅអ៊ុយក្រែន ដោយការស៊ើបអង្កេតនេះត្រូវបានបើកធ្វើ តាំងពីថ្ងៃទី២ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២២កន្លងទៅ តាមរយៈការផ្តួចផ្តើមគំនិតរបស់រដ្ឋអាជ្ញាតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិដោយផ្ទាល់ខ្លួនឯងផង និងទៅតាមបណ្តឹងរបស់ប្រទេសគិតជាសរុបជាង ៤០ ដែលជាសមាជិកអនុសញ្ញាបង្កើតតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ (អនុសញ្ញាក្រុងរ៉ូម)។
ក៏ប៉ុន្តែ ការស៊ើបអង្កេតនេះអាចធ្វើឡើងតែចំពោះបទឧក្រិដ្ឋពីរប៉ុណ្ណោះ គឺឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម និងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ។ ចំណែកឧក្រិដ្ឋកម្មឈ្លានពាន ដែលបណ្តាប្រទេសនៅអឺរ៉ុប ក៏ដូចជាប្រទេសមួយចំនួនផ្សេងទៀត ទាមទារឲ្យបើកការស៊ើបអង្កេត និងជំនុំជម្រះលើសង្គ្រាមឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ីទៅលើអ៊ុយក្រែន តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិមិនអាចធ្វើទៅបាននោះទេ ដោយសារតែប្រទេសពាក់ព័ន្ធទាំងពីរ គឺទាំងអ៊ុយក្រែន និងទាំងរុស្ស៊ី សុទ្ធតែមិនមែនជាប្រទេសសមាជិកអនុសញ្ញាបង្កើតតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ។
គួរបញ្ជាក់ថា នៅក្នុងករណីឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម និងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ ក៏ដូចជា ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍ដែរ តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិមានសមត្ថកិច្ចស៊ើបអង្កេត និងជំនុំជម្រះ ទោះជាប្រទេសពាក់ព័ន្ធមិនមែនជាសមាជិកក៏ដោយ ប្រសិនបើប្រទេសនោះស្ម័គ្រចិត្តទទួលស្គាល់សមត្ថកិច្ចរបស់តុលាការ។ ហើយអ៊ុយក្រែន ថ្វីដ្បិតតែមិនមែនជាប្រទេសសមាជិក ក៏ប៉ុន្តែ បានសម្រេច តាំងពីឆ្នាំ២០១៤កន្លងទៅ ទទួលស្គាល់សមត្ថកិច្ចរបស់តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ ក្នុងការស៊ើបអង្កេតលើឧក្រិដ្ឋកម្មប្រព្រឹត្តនៅក្នុងទឹកដីអ៊ុយក្រែន។
ឧក្រិដ្ឋកម្មឈ្លានពានវិញ ថ្វីដ្បិតតែស្ថិតនៅក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរបស់តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ ក៏ប៉ុន្តែ សមត្ថកិច្ចលើឧក្រិដ្ឋកម្មនេះទើបនឹងចូលជាធរមានក្រោយគេ កាលពីឆ្នាំ២០១៨កន្លងទៅ ចំណែកលក្ខខណ្ឌនៃការអនុវត្តសមត្ថកិច្ចរបស់តុលាការទៅលើឧក្រិដ្ឋកម្មឈ្លានពាននេះ ក៏ខុសប្លែកពីឧក្រិដ្ឋកម្មផ្សេងទៀតដែរ គឺកម្រិតឲ្យអនុវត្តតែចំពោះប្រទេសជាសមាជិកតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិតែប៉ុណ្ណោះ។
ហេតុដូច្នេះហើយបានជាមានការទាមទារឲ្យបង្កើតតុលាការពិសេសដាច់ដោយឡែកមួយទៀត ដើម្បីជំនុំជម្រះលើឧក្រិដ្ឋកម្មឈ្លានពាន បន្ថែមពីលើឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម និងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ ដែលកំពុងស្ថិតក្រោមការស៊ើបអង្កេតរបស់តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ។
ក៏ប៉ុន្តែ ចំណោទគឺនៅត្រង់ថា ស្ថាប័នអន្តរជាតិចម្បង ដែលមានអំណាចក្នុងការចេញសេចក្តីសម្រេចបង្កើតតុលាការពិសេសថ្មីនេះ គឺក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអ.ស.ប. ហើយនៅក្នុងក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ គឺមានរុស្ស៊ីជាសមាជិកអចិន្រ្តៃយ៍ ដែលមានសិទ្ធិវ៉េតូ។
ដើម្បីចៀសពីការជាប់គាំងនៅក្នុងក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ មានអ្នកច្បាប់ខ្លះ ក៏ដូចជាមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលប្រទេសខ្លះ ជាអាទិ៍ រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងការបរទេសអាល្លឺម៉ង់ ជាដើម បានស្នើកាលពីថ្ងៃចន្ទឲ្យបង្កើតជាអង្គជំនុំជម្រះពិសេស នៅក្នុងក្របខណ្ឌនៃច្បាប់ជាតិរបស់អ៊ុយក្រែន ក៏ប៉ុន្តែ មានការចូលរួមពីសំណាក់រដ្ឋអាជ្ញា និងចៅក្រមអន្តរជាតិ ហើយប្រើកញ្ចប់ថវិកាបានពីវិភាគទានជាអន្តរជាតិ។ និយាយជារួម គឺតុលាការកូនកាត់ ក្នុងទម្រង់ប្រហាក់ប្រហែលគ្នាទៅនឹងតុលាការខ្មែរក្រហម នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
ការបង្កើតតុលាការកូនកាត់ក្នុងទម្រង់បែបនេះ មិនទាមទារចាំបាច់ត្រូវតែមានសេចក្តីសម្រេចពីសំណាក់ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខនោះទេ គឺអាចធ្វើតាមរយៈកិច្ចព្រមព្រៀង រវាងអ.ស.ប និងរដ្ឋាភិបាលអ៊ុយក្រែន។ កិច្ចព្រមព្រៀង ដែលអាចចាត់ចែងធ្វើឡើង ដោយអគ្គលេខាធិការអ.ស.ប. ហើយអនុម័តដោយមហាសន្និបាតអ.ស.ប.។
យើងដឹងថា នៅក្នុងមហាសន្និបាត ប្រទេសសមាជិកនីមួយៗមានសំឡេងស្មើៗគ្នា ដោយគ្មានប្រទេសមានសិទ្ធិវ៉េតូនោះទេ ហើយបើយើងមើលទៅជំហររបស់ប្រទេសសមាជិកអ.ស.ប កាលពីពេលកន្លងទៅ យើងឃើញថា មានប្រទេសភាគច្រើនលើសលុបធ្លាប់បានបោះឆ្នោតគាំទ្រសេចក្តីសម្រេចថ្កោលទោសការឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ីទៅលើអ៊ុយក្រែន។ ដូច្នេះ ការស្វែងរកការគាំទ្រពីសំណាក់មហាសន្និបាតអ.ស.ប ដើម្បីបង្កើតតុលាការពិសេសជំនុំជម្រះឧក្រិដ្ឋកម្មឈ្លានពាននៅអ៊ុយក្រែននេះ ទំនងជាមិនមានបញ្ហាចោទនោះទេ។ ក៏ប៉ុន្តែ បញ្ហាដែលអាចនឹងចោទឡើង គឺនៅក្នុងអំឡុងពេលដំណើរការនីតិវិធីរបស់តុលាការ ជាពិសេស ចំណោទទាក់ទងនឹងការនាំខ្លួនជនសង្ស័យមកកាត់ទោស។
តុលាការដែលបង្កើតតាមរយៈកិច្ចព្រមព្រៀង រវាងអ.ស.ប និងអ៊ុយក្រែន ហើយមានត្រឹមតែសេចក្តីសម្រេចរបស់មហាសន្និបាតអ.ស.ប នឹងមិនមានទម្ងន់ផ្លូវច្បាប់ ដើម្បីចាប់បង្ខំរុស្ស៊ីឲ្យអនុវត្តនោះទេ ដូច្នេះ គេមិនរំពឹងថា តុលាការនេះនឹងអាចនាំខ្លួនជនសង្ស័យពីរុស្ស៊ីមកកាត់ទោសបាននោះទេ។ ម្យ៉ាងទៀត ដោយសារតែបទឧក្រិដ្ឋកម្មឈ្លានពានវាចាំបាច់ត្រូវតែពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងមេដឹកនាំកំពូលៗ ដូច្នេះ បញ្ហាប្រាកដជានឹងត្រូវចោទឡើង ជុំវិញអភ័យឯកសិទ្ធិរបស់មេដឹកនាំ ដែលកំពុងកាន់អំណាច ដោយក្នុងករណីនេះ ទោះបីជាប្រមុខដឹកនាំរុស្ស៊ី ធ្វើដំណើរទៅក្រៅប្រទេសក៏ដោយ តុលាការពិសេសនេះក៏ទំនងជាមិនអាចចាប់បង្ខំប្រទេសទី៣នោះឲ្យចាប់ខ្លួនមេដឹកនាំរុស្ស៊ី ដើម្បីនាំខ្លួនមកកាត់ទោសបាននោះដែរ។
ក្នុងករណីនេះ តុលាការពិសេសអាចបង្កើតបានក៏ពិតមែន ដំណើរការជំនុំជម្រះអាចប្រព្រឹត្តទៅបានក៏ពិតមែន ក៏ប៉ុន្តែ វាអាចជាការកាត់ទោសដោយគ្មានវត្តមានជនជាប់ចោទ ហើយទោសដែលប្រកាសដោយតុលាការក៏ទំនងជាមិនអាចយកទៅអនុវត្តបាន៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ