អាញ់ស្តាញ់៖ ពី Special ទៅ General Relativity
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៨:៤៧
នៅក្នុងនាទីប្រវត្តិសាស្រ្តពិភពលោករបស់យើង នៅសប្តាហ៍នេះ សេង ឌីណា សូមបន្តរៀបរាប់ពីប្រវត្តិរបស់អ្នកប្រាជ្ញ អាល់ប៊ែរត៍ អាញ់ស្តាញ់ ជាបន្តទៀត ដោយសូមលើកឡើងពីដំណើរវិវឌ្ឍនៃគំនិតរបស់លោក ក្នុងការពង្រីកទ្រឹស្តី “Special Relativity” ឲ្យចេញជា “General Relativity”។
នៅឆ្នាំ១៩០៥ ក្នុងរយៈពេលត្រឹមតែមួយឆ្នាំ អាញ់ស្តាញ់បានរកឃើញនូវទ្រឹស្តីសំខាន់ៗចំនួន ៤ ដោយទ្រឹស្តីនីមួយៗសុទ្ធតែមានតម្លៃខាងវិទ្យាសាស្រ្តដែលអាចទទួលរង្វាន់ណូបែលរូបវិទ្យាបាន។ ក៏ប៉ុន្តែ នៅពេលនោះ ទ្រឹស្តីដែលបង្កើតឡើងដោយបុគ្គលិកតូចតាចមួយនៅឯការិយាល័យចុះបញ្ជីប្រកាសនីយបត្រតក្កកម្មស្វីសនេះ មិនសូវជាមានអ្នកចាប់អារម្មណ៍យកភ្នែកមើលប៉ុន្មាននោះទេ ហើយរហូតទាល់តែ៤ឆ្នាំក្រោយមក គឺនៅឆ្នាំ១៩០៩ ទើបអាញ់ស្តាញ់ត្រូវបានគេទទួលឲ្យធ្វើជាសាស្រ្តាចារ្យរូបវិទ្យានៅសកលវិទ្យាល័យស្វីស។
នៅក្នុងអំឡុងពេលនោះ អាញ់ស្តាញ់នៅតែបន្តធ្វើការនៅឯការិយាល័យចុះបញ្ជីប្រកាសនីយបត្រតក្កកម្ម ហើយនៅតែបន្តចំណាយពេលក្រៅម៉ោងធ្វើការ យកទៅធ្វើការស្រមើស្រមៃ ត្រិះរិះពិចារណា និងសិក្សាលើទ្រឹស្តីវិទ្យាសាស្រ្តដូចដែលអ្វីលោកធ្លាប់ធ្វើកាលពីមុន។ នៅពេលនោះ អាញ់ស្តាញ់មិនស្កប់ចិត្តនឹងទ្រឹស្តី Special Relativity របស់លោក ដោយមើលឃើញថាវាជាទ្រឹស្តីដែលមិនពេញលេញ ដោយសារតែវាអាចអនុវត្តបានតែក្នុងករណីពិសេសមួយ គឺក្នុងករណីដែលវត្ថុមានចលនាក្នុងល្បឿនថេរ ដោយគ្មានសន្ទុះ។
អាញ់ស្តាញ់បានដាក់ចិត្តថានឹងធ្វើការសិក្សា ដើម្បីពង្រីកទ្រឹស្តីនេះឲ្យទៅជាទ្រឹស្តីដែលអនុវត្តបានក្នុងករណីជាទូទៅ ហើយនៅចុងឆ្នាំ១៩០៧ នៅពេលកំពុងរៀបចំសរសេរនិងសម្រួលទ្រឹស្តីរបស់លោក ដើម្បីត្រៀមចុះផ្សាយនៅក្នុងទស្សនាវដ្តីវិទ្យាសាស្រ្ត ទើបអាញ់ស្តាញ់ចាប់ផ្តើមរកឃើញដំណោះស្រាយ ហើយដំណោះស្រាយនេះ ក៏មិនខុសពីដំណោះស្រាយទៅលើទ្រឹស្តីភាគច្រើនផ្សេងទៀតរបស់អាញ់ស្តាញ់ដែរ គឺកើតចេញពីការអង្គុយគិតពិចារណា តាមបែបស្រមើស្រមៃ ឬដែលគេអាចហៅថាជា “ការធ្វើពិសោធន៍ដោយការគិត។
គំនិតដែលជាចំណុចចាប់ផ្តើមដ៏សំខាន់ ដែលឈានទៅរកការបង្កើតទ្រឹស្តី General Relativity ហើយដែលក្រោយមកអាញ់ស្តាញ់បានហៅថាជា “គំនិតដ៏អស្ចារ្យបំផុតនៅក្នុងជីវិតរបស់លោក” គឺបានលេចឡើង នៅពេលអាញ់ស្តាញ់កំពុងអង្គុយធ្វើការនៅឯការិយាល័យចុះបញ្ជីប្រកាសនីយបត្រតក្កកម្ម។ អាញ់ស្តាញ់គិតស្រមៃថា ប្រសិនបើមនុស្សម្នាក់ជិះនៅក្នុងជណ្តើរយន្ត ហើយជណ្តើរយន្តនេះដាច់ខ្សែធ្លាក់ពីលើកំពូលអគារដ៏ខ្ពស់មួយ សម្រាប់អ្នកនៅខាងក្រៅជណ្តើរយន្ត គេអាចនិយាយបានថា ទាំងជណ្តើរយន្ត និងអ្នកជិះនៅក្នុងជណ្តើរយន្តនឹងធ្លាក់ចុះក្នុងល្បឿនស្មើគ្នា ដោយស្របទៅតាមទ្រឹស្តី “ទម្លាក់សេរី” របស់កាលីលេ (គ្រប់វត្ថុទាំងអស់មិនថាមានទម្ងន់ខុសគ្នាប៉ុណ្ណានោះទេ សុទ្ធតែធ្លាក់ចុះក្នុងល្បឿនស្មើគ្នា)។ ក៏ប៉ុន្តែ សម្រាប់អ្នកជិះនៅក្នុងជណ្តើរយន្ត ដែលបិទជិតមិនអាចមើលឃើញពីទិដ្ឋភាពខាងក្រៅបាន នៅក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានវិនាទីមុនពេលដែលជណ្តើរយន្តធ្លាក់ចុះដល់ដី គឺប្រាកដជាមានអារម្មណ៍ថាខ្លួនហាក់ដូចជាគ្មានទម្ងន់ ហើយអណ្តែតនៅក្នុងជណ្តើរយន្ត ពោលគឺ ប្រៀបបាននឹងក្នុងករណីជណ្តើរយន្តនេះកំពុងស្ថិតនៅកណ្តាលទីអវកាស ដែលគ្មានកម្លាំងទំនាញអ្វីទាំងអស់។
អាញ់ស្តាញ់បានគិតស្រមៃជាបន្តទៀតថា នៅក្នុងករណីជណ្តើរយន្តនៅកណ្តាលទីអវកាស ប្រសិនបើគេអាចចងខ្សែកាបថ្ពក់ពីលើដំបូលជណ្តើរយន្ត ហើយទាញឡើងក្នុងសន្ទុះមួយថេរ បើមើលពីខាងក្រៅ នៅពេលដែលជណ្តើរយន្តមានចលនាឡើងលើ អ្នកនៅខាងក្នុងជណ្តើរយន្ត ដែលពីដំបូងនៅស្ថៀម ត្រូវរងកម្លាំងរុញពីបាតជណ្តើរយន្ត។ ក៏ប៉ុន្តែ សម្រាប់អ្នកនៅខាងក្នុងជណ្តើរយន្ត ដែលមិនអាចមើលឃើញទិដ្ឋភាពខាងក្រៅបាន គឺប្រាកដជាមានអារម្មណ៍ថាខ្លួនកំពុងរងកម្លាំងទំនាញដែលទាញចុះទៅបាតជណ្តើរយន្ត ពោលគឺ ប្រៀបបាននឹងករណីជណ្តើរយន្តស្ថិតនៅស្ងៀមលើផែនដីដូច្នោះដែរ។
ចេញពីការគិតស្រមៃបែបនេះ អាញ់ស្តាញ់បានទាញនូវសេចក្តីសន្និដ្ឋានមួយថា សន្ទុះ និង កម្លាំងទំនាញដែលជាសញ្ញាណពីដាច់ពីគ្នា តែបង្កើតនូវទិដ្ឋភាពដូចគ្នា ដែលអាញ់ស្តាញ់ឲ្យឈ្មោះថា “គោលការណ៍សមមូល” (សមមូលរវាងកម្លាំងទំនាញនិងសន្ទុះ)។ ចេញពីគោលការណ៍នេះ អាញ់ស្តាញ់បានកំណត់ថា គន្លឹះក្នុងការពង្រីកទ្រឹស្តី Special Relativity ឲ្យអាចអនុវត្តបានជាទូទៅ ទាំងក្នុងករណីចលនាក្នុងល្បឿនថេរ និងក្នុងករណីមានសន្ទុះ គឺត្រូវគិតបញ្ចូលនូវទ្រឹស្តីនៃកម្លាំងទំនាញ។ នៅពេលនោះ អាញ់ស្តាញ់មិនត្រឹមតែអាចដោះស្រាយចំណោទទាក់ទងនឹង General Relativity តែប៉ុណ្ណោះទេ តែថែមទាំងអាចបង្កើតនូវសញ្ញាណថ្មីនៃកម្លាំងទំនាញ ដែលជាការសើរើឡើងវិញនូវទ្រឹស្តីដែលមានអាយុកាលជាង៣០០ឆ្នាំរបស់អ៊ីសាក់ ញូតុន។
យោងតាមទ្រឹស្តីរបស់ញូតុន កម្លាំងទំនាញ គឺជាកម្លាំង។ កម្លាំងដែលមានឥទ្ធិពលទាញវត្ថុមួយឲ្យចេញពីស្ថានភាពដើម។ កម្លាំងទំនាញរបស់ផែនដី ដែលទាញផ្លែប៉ោមឲ្យធ្លាក់ចុះមកក្រោម។ ក៏ប៉ុន្តែ យោងតាមទ្រឹស្តីរបស់អាញ់ស្តាញ់វិញ (ជាពិសេស ទៅតាមការគិតពិចារណាទៅលើករណីមនុស្សក្នុងជណ្តើរយន្ត) គេមិនអាចកំណត់បានដោយប្រាកដដាច់ខាតបានទេថា តើផែនដីនៅស្ងៀមហើយផ្លែប៉ោមធ្លាក់ចុះមកដី (កម្លាំងទំនាញតាមទ្រឹស្តីញូតុន) ឬក៏ផ្លែប៉ោមនៅស្ងៀមតែផែនដីមានសន្ទុះឡើងទៅលើប៉ះនឹងផ្លែប៉ោម (សន្ទុះ)?
យោងតាមអាញ់ស្តាញ់ យន្តការនៃអ្វីដែលយើងហៅថា “កម្លាំងទំនាញសកល” មិនមែនជាកម្លាំងដែលទាញវត្ថុមួយឲ្យចេញពីស្ថានភាពដើម ដូចដែលគេធ្លាប់គិតតាំងពីសម័យកាលញូតុនមកនោះទេ។ តែតាមការពិត កម្លាំងទំនាញធ្វើឲ្យលំហពេល (Spacetime) ត្រូវកោង ហើយគឺភាពកោងនៃលំហពេលនេះហើយ ដែលធ្វើឲ្យវត្ថុមួយមានចលនាចេញពីស្ថានភាពដើម។ ហើយបើតាមអាញ់ស្តាញ់ សូម្បីតែពន្លឺក៏ទទួលរងឥទ្ធិពលពីភាពកោងនៃលំហពេលនេះដែរ ពោលគឺ កម្លាំងទំនាញអាចធ្វើឲ្យគន្លងនៃចលនារបស់ពន្លឺត្រូវកោង។
ទ្រឹស្តីទាក់ទងនឹងកម្លាំងទំនាញ និងភាពកោងនៃលំហពេលត្រូវបានគេស្គាល់តិចជាងទ្រឹស្តីផ្សេងទៀតរបស់អាញ់ស្តាញ់ ក៏ប៉ុន្តែ តាមពិត នេះទើបជាទ្រឹស្តីដ៏សំខាន់បំផុត ដែលគេរាប់ថាជាបដិវត្តន៍នៃរូបវិទ្យាសម័យទំនើប គឺរវាងរូបវិទ្យាសម័យកាលញូតុន និងរូបវិទ្យាសម័យកាលអាញ់ស្តាញ់។
ទ្រឹស្តីទាក់ទងនឹងកម្លាំងទំនាញ និងភាពកោងនៃលំហពេល ត្រូវបានអាញ់ស្តាញ់កំណត់ជាសម្មតិកម្មឡើង នៅឆ្នាំ១៩០៧ ហើយបានចុះផ្សាយទ្រឹស្តីទាក់ទងនឹងឥទ្ធិពលនៃកម្លាំងទំនាញទៅលើគន្លងចលនារបស់ពន្លឺ នៅឆ្នាំ១៩១១។ ក៏ប៉ុន្តែ មកទល់នឹងពេលនោះ អាញ់ស្តាញ់នៅមិនទាន់អាចរៀបចំបង្កើតជាទ្រឹស្តីតាមលក្ខណៈវិទ្យាសាស្រ្តត្រឹមត្រូវនៅឡើយទេ។ អាញ់ស្តាញ់បានចំណាយពេលជាច្រើនឆ្នាំបន្តបន្ទាប់មកទៀត ដើម្បីព្យាយាមរកវិធី ពន្យល់ និងបញ្ជាក់ទ្រឹស្តីរបស់លោកតាមរយៈរូបមន្តគណិតវិទ្យា។
រហូតដល់ចុងឆ្នាំ១៩១៥ ទើបអាញ់ស្តាញ់អាចបង្កើតបាននូវរូបមន្តពេញលេញមួយ ក្នុងការបញ្ជាក់ អំពីទ្រឹស្តី General Relativity របស់លោក ក៏ប៉ុន្តែ បើទោះបីជាយ៉ាងនេះក៏ដោយ ទ្រឹស្តី Genral Relativity នេះ នៅតែមិនទាន់ត្រូវបានអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តទទួលស្គាល់ជាទូទៅនៅឡើយដែរ ដោយសារតែវាជាទ្រឹស្តីថ្មីស្រឡាងដែលផ្ទុយស្រឡះពីអ្វីដែលគេធ្លាប់គិតនោះផង ហើយជាងនេះទៅទៀត វាគឺជាទ្រឹស្តីដែលមានលក្ខណៈអរូបិយខ្លាំងពេក ដោយមិនមានភស្តុតាងជាក់ស្តែងមកបញ្ជាក់បាន។ គេត្រូវរង់ចាំរហូតដល់ឆ្នាំ១៩១៩ ទើបអាចរកឃើញភស្តុតាងមកបញ្ជាក់, ទ្រឹស្តី General Relativity ត្រូវបានគេទទួលស្គាល់យ៉ាងពេញលេញ ហើយអាញ់ស្តាញ់ក៏បានក្លាយជាអ្នកប្រាជ្ញដែលមានកេរ្តិ៍ឈ្មោះដ៏ល្បីល្បាញបំផុតនៅទូទាំងពិភពលោក៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ