ម៉ាឡាវី៖បរិយាកាសនយោបាយកំពុងតានតឹងខ្លំាងនៅក្រោយការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតី
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៥:១៨
១០ថ្ងៃមកហើយដែលប្រទេសម៉ាឡាវីបានរៀបចំបោះឆ្នោតជ្រើសរើសប្រធានាធិបតីថ្មី ពោលកាលពីថ្ងៃទី២០ ឧសភា។ តែរហូតមកដល់ពេលនេះ គេនៅតែមិនទាន់ដឹងលទ្ធផលផ្លូវការនៅឡើយ។ តាមពិតទៅ និងបើយោងតាមលទ្ធផលបណ្តោះអាសន្នប្រកាសដោយគណៈកម្មការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត លោកស្រីប្រធានាធិបតីផុតអាណត្តិចយ បង់ដា (Joyce Banda) បានចាញ់ឆ្នោតប្រឈមនឹងគូប្រជែង គឺលោកភីទ័រ មុយតារីកា (Peter Mutharika)។ ភ្លាមៗ លោកស្រីបង់ដាក៏បានប្រកាសលុបចោលការបោះឆ្នោតនោះ និងអំពាវនាវឲ្យមានការបោះឆ្នោតឡើងវិញ។ តែលោកមុយតារីកាមិនព្រម។ តើរឿងអាស្រូវមួយនេះមិនមែនជាការចាប់ផ្តើមវិបត្តិនយោបាយនៅម៉ាឡាវីទេ ឬយ៉ាងណា?
វិបត្តិនយោបាយដែលកើតចេញនៅក្រោយការបោះឆ្នោត មិនមែនជាលក្ខណៈពិសេសសម្រាប់ប្រទេសម៉ាឡាវីមួយទេ តែវាសឹងក្លាយជាទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណីមួយទៅហើយសម្រាប់ប្រទេសផ្សេងទៀត ពិសេសបណ្តាប្រទេសដែលស្ទើរផ្តាច់ការ និងស្ទើរប្រជាធិបតយ្យ ឬហៅមួយបែបទៀតថា ប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យមិនចំតួ។ ជាទូទៅ ក្រុមប្រទេសទំាងអស់នេះសុទ្ធតែមានបំពាក់ទៅដោយច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញត្រឹមត្រូវ តែបញ្ហានៅត្រង់ថា ច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញត្រូវបានគេរំលោភបំពាន ឬមួយក៏ត្រូវបានគេយកមកប្រើដោយធ្វើការបកស្រាយដើម្បីតម្រូវហេតុផលរបស់ខ្លួនម្នាក់ៗ ពិសេសអ្នកចាញ់ឆ្នោតតែម្តង។ នេះហើយជារឿងរ៉ាវដែលបាន និងកំពុងកើតមានឡើងនៅក្នុងប្រទេសម៉ាឡាវី ក្រោយការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសប្រធានាធិបតីថ្មីកាលពីថ្ងៃទី២០ ឧសភាកន្លងទៅ។
អ្វីៗបានចាប់ផ្តើមដំបូង ក្រោយពីគណៈកម្មការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតបានប្រកាសលទ្ធផលបណ្តោះអាសន្ន។ លទ្ធផលបណ្តោះអាសន្នដែលបានបង្ហាញថា លោកអតីតរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសភីទ័រ មុយតារីកា អាយុ ៧៤ឆ្នំា ទទួលបានសម្លេងគំាទ្រ ៣៦% ឈ្នះបេក្ខជនលោកឡាហ្សារុយ ឆាវឺរ៉ាដែលទទួលបានសម្លេងគំាទ្រ ២៨% និងឈ្នះដាច់ឆ្ងាយលោកស្រីប្រធានាធិបតីផុតអាណត្តិចយ បង់ដាដែលទទួលបានសម្លេងគំាទ្រតែ ២០% ប៉ុណ្ណោះ។ ប្រតិកម្មភ្លាមៗនាពេលនោះ លោកស្រីបង់ដាមិនត្រឹមតែប្រកាសមិនទទួលស្គាល់លទ្ធផលបណ្តោះអាសន្នទេ តែបានចេញមុខប្រកាសលុបចោលការបោះឆ្នោតនោះ និងបានអំពាវនាវឲ្យមានការបោះឆ្នោតឡើងវិញ ដោយលោកស្រីមិនឈរឈ្មោះជាថ្មីទេ។ ការធ្វើយ៉ាងដូចនេះដោយលោកស្រីបង់ដាបានលើកយកហេតុផលមកពន្យល់ថា មកពីមានភាពមិនប្រក្រតីជាច្រើនបានកើតមានឡើងនៅក្នុងថ្ងៃបោះឆ្នោតនោះ រួមមាន ការបើកការិយាល័យបោះឆ្នោតមានការយឺតយ៉ាវខ្លំាង ប្រព័ន្ធរាប់សន្លឹកឆ្នោតមានដំណើរការរអាក់រអួល និងពិសេសទៅទៀតនោះ មានចំនួនសន្លឹកឆ្នោតច្រើនជាងចំនួនអ្នកបោះឆ្នោតនៅតាមមណ្ឌលជាច្រើន។
ទាក់ទងនឹងការសម្រេចចិត្តលប់ចោលការបោះឆ្នោតនោះ និងអំពាវនាវឲ្យមានការរៀបចំបោះឆ្នោតឡើងវិញត្រូវបានលោកស្រីបង់ដាពន្យល់ថា ជាសិទ្ធិអំណាចរបស់លោកស្រីក្នុងនាមជាប្រធានាធិបតីដែលមានចែងនៅក្នុងច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ តែបញ្ហានៅត្រង់ថា បើយោងតាមច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ប្រធានាធិបតីគ្មានសិទ្ធិអំណាចឯណាមកលប់ចោលការបោះឆ្នោតមួយដែលបានរៀបចំរួចហើយនោះទេ។ ភ្លាមៗ បេក្ខជនពីររូបទៀត គឺលោកភីទ័រ មុយតារីកា និងលោកឡាហ្សារុយ ឆាវឺរ៉ាក៏បានច្រានចោលការសម្រេចចិត្តរបស់លោកស្រីបង់ដាដែរ។ សម្រាប់ពួកគេ អ្វីដែលលោកស្រីបង់ដាបានសម្រេចនេះ មិនមែនក្នុងនាមជាប្រធានាធិបតីទេ តែក្នុងនាមជាអ្នកចាញ់ម្នាក់។
អ្វីដែលច្បាស់នៅពេលនេះ តុលាការកំពូលបានច្រានចោលសំណើរបស់លោកស្រីបង់ដាដែលបានស្នើឲ្យលុបចោលការបោះឆ្នោតកាលពីថ្ងៃទី២០ ឧសភា និងឲ្យរៀបចំបោះឆ្នោតជាថ្មី។ ចំណែកគណៈកម្មការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតឯណោះវិញ បានទទួលស្គាល់កំហុសឆ្គងមួយចំនួនដែលលើកឡើងដោយលោកស្រីបង់ដា និងសុទ្ធចិត្តឲ្យមានការរាប់សន្លឹកឆ្នោតឡើងវិញ។ ក៏ប៉ុន្តែ បេក្ខជនឈ្នះឆ្នោតលោកភីទ័រ មុយតារីកាមិនព្រម និងបានចោទគ.ជ.ប.ថា បានយកប្រទេសធ្វើជាចំណាប់ខ្មំាង។ ឥឡូវនេះ និងចំពេលដែលសង្រ្គាមពាក្យសម្តីកំពុងបន្តមានរវាងភាគីពាក់ព័ន្ធ គ្រប់គ្នាកំពុងផ្តោតចក្ខុសម្លឹងលើការសម្រេចចិត្តរបស់តុលាការកំពូល។ តុលាការកំពូលដែលត្រូវសម្រេចថា តើការសម្រេចរាប់សន្លឹកឆ្នោតឡើងវិញរបស់ គ.ជ.ប.ពេលនេះ វាត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ ដែរ ឬទេ?។
តែដោយរង់ចំាការសម្រេចរបស់តុលាការកំពូល លោកប្រធាន គ.ជ.ប.ម៉ាសុន បេនដឺរ៉ា (Maxon Mbendera) បានអំពាវនាវឲ្យមានភាពស្ងប់ស្ងាត់ និងអះអាងថា គ.ជ.ប.ត្រៀមខ្លួននឹងប្រកាសលទ្ធផលផ្លូវការក្នុងថ្ងៃសុក្រ ទី៣០ ឧសភានេះ ឬមួយក៏អនុវត្តតាមការសម្រេចរបស់តុលាការកំពូល។ ផ្តើមចេញពីចំណុចនេះ និងបើទោះបីជាការសម្រេចចិត្តរបស់តុលាការកំពូល ឬមួយក៏របស់គ.ជ.ប.នឹងចេញជារូបរាងណាមួយក៏ដោយ ក៏គេអាចនិយាយបានថា ពន្លកវិបត្តិនយោបាយនៅក្នុងប្រទេសអាហ្រ្វិកមួយនេះបានចាប់ផ្តើមឡើងហើយ។
តាមពិតទៅ ការប្រជែងកម្លំាងគ្នារវាងលោកស្រីចយ បង់ដា និងលោកភីទ័រ មុយតារីកាមិនមែនទើបតែផ្ទុះចេញនៅថ្ងៃនេះឯណា។ ស្នាមរបួសមួយនេះបានកើតមានតំាងតែពីឆ្នំា ២០១២ មកម្ល៉េះ ពោលតំាងពីក្រោយមរណៈភាពរបស់លោកប្រធានាធិបតីប៊ីនហ្គូ វ៉ា មុយតារីកាក្នុងខែមេសា ឆ្នំា ២០១២ ដោយជម្ងឺគំាងបេះដូង។ កាលណោះ លោកស្រីបង់ដាដែលមានតំណែងជាអនុប្រធានាធិបតីក៏បានឡើងកាន់តំណែងប្រធានាធិបតីជាស្វ័យប្រវត្តិ ដោយមិនបាច់បោះឆ្នោតទេ។ នៅពេលនោះ លោកភីទ័រ មុយតារីកាដែលត្រូវជាប្អូនប្រុសបង្កើតរបស់សពប្រធានាធិបតី ក៏ចង់ឡើងអង្គុយកៅអីប្រធានាធិបតី ដោយបានប្រើមធ្យោបាយគ្រប់បែបយ៉ាងដើម្បីកំចាត់លោកស្រីបង់ដាចេញពីអំណាច។ តែកាលណោះ លោកភីទ័រ មុយតារីកាបានជាប់ចោទពីបទក្បត់ជាតិ។
២ឆ្នំាក្រោយមក គូបដិបក្ខបានវិលមកជួបគ្នាជាថ្មីដែលលើកនេះ ការប្រកួតប្រជែងបានធ្វើឡើងតាមសន្លឹកឆ្នោត គឺមិនមែនតាមមធ្យោបាយក្រៅច្បាប់ទៀតឡើយ។ ខុសពីលោកភីទ័រ មុយតារីកា លោកស្រីប្រធានាធិបតីផុតអាណត្តិចយ បង់ដាមានឈ្មោះមិនល្អសោះក្នុងពេលកាន់អំណាច ពិសេសជាប់ជំពាក់វាក់វិននឹងរឿងអាស្រូវពុករលួយនៅក្នុងប្រទេសក្រីក្រមួយ ដែលមានប្រជាជនម៉ាឡាវីជិតពាក់កណ្តាលក្នុងចំនួនប្រជាជនទំាង ១៥លាននាក់រស់នៅជាមួយនឹងចំណូលមិនដល់ ១ដុល្លារផងក្នុងមួយថ្ងៃ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ