លីបង់៖តើវិបត្តិប្រធានាធិបតីតាំងពីឆ្នាំ ២០១៤ បានឈានដល់ទីបញ្ចប់ហើយឬ?
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៥:៥៥
នៅក្នុងប្រទេសលីបង់ វិបត្តិគ្មានប្រធានាធិបតីបានកើតមានតាំងពីឆ្នាំ ២០១៤ មកម្ល៉េះ ពោលតាំងពីក្រោយការបញ្ចប់អាណត្តិរបស់លោកមីស្ហែល ស្លម៉ានក្នុងខែឧសភា ឆ្នាំ ២០១៤។ មូលហេតុ មកពីគណបក្សនយោបាយក្នុងរដ្ឋាភិបាលចម្រុះនិយាយមិនចុះសម្រុងគ្នានៅក្នុងជម្រើសបេក្ខជន។ បេក្ខជនដែលមានមហិច្ឆតាខ្លាំងជាងគេ គឺលោកមីស្ហែល អាអ៊ូន អតីតមេបញ្ជាការកងទ័ព។ នាការបោះឆ្នោតនៅផ្ទៃក្នុងសភាកន្លងមក លោកអាអ៊ូនត្រូវបានគណបក្សផ្សេងជំទាស់ ពិសេសគណបក្សរបស់លោកសាដ ហារីរី អតីតនាយករដ្ឋមន្រ្តី។ គឺទើបតែនៅថ្ងៃទី២០ តុលាកន្លងទៅថ្មីៗនេះទេដែលលោកសាដ ហារីរីបានប្តូរជំហរទៅគាំទ្របេក្ខភាពលោកអាអ៊ូនវិញ។ តើវិបត្តិប្រធានាធិបតីនៅលីបង់រយៈពេល ២ឆ្នាំកន្លងទៅនេះបានឈានដល់ទីបញ្ចប់ហើយឬ?។
វិលទៅ វិលមក លោកអតីតនាយករដ្ឋមន្រ្តីសាដ ហារីរីដែលធ្លាប់បោះឆ្នោតជំទាស់នឹងបេក្ខភាពប្រធានាធិបតីលោកអតីតមេបញ្ជាការកងទ័ពមីស្ហែល អាអ៊ូន ក៏ស្រាប់តែផ្លាស់ប្តូរគំនិតបែរទៅគាំទ្រលោកមីស្ហែល អាអ៊ូនទៅវិញ។ លោកអាអ៊ូនដែលគេដឹងថា មានមហិច្ឆតាចង់ឡើងអង្គុយកៅអីប្រធានាធិបតីលីបង់តាំងពីដំបូងមកម្ល៉េះ ពោលតាំងពីការបញ្ចប់អាណត្តិរបស់លោកមីស្ហែល ស្លេម៉ានក្នុងខែឧសភា ឆ្នាំ ២០១៤។ ដូច្នេះឃើញថាចាប់ពីពេលនេះតទៅ និងទោះបីជាមានអាយុច្រើនដល់ទៅ ៨១ឆ្នាំក៏ដោយ ក៏សុបិនរបស់លោកមីស្ហែល អាអ៊ូនជិតក្លាយជាការពិតហើយ។ តែគេត្រូវរង់ចាំការបោះឆ្នោតនៅផ្ទៃក្នុងសភានាថ្ងៃទី៣១ តុលាខាងមុខទើបដឹងថា តើវិបត្តិប្រធានាធិបតីនៅលីបង់រយៈពេលជាង ២ឆ្នាំកន្លងទៅនឹងចប់ត្រឹមនេះ ឬយ៉ាងណា។
សូមជម្រាបជូនថានៅលីបង់ រូបប្រធានាធិបតីថ្មីមិនមែនជាប់ឆ្នោតដោយការបោះឆ្នោតរបស់ប្រជាជនទេ តែជាប់ឆ្នោតតាមរយៈការបោះឆ្នោតនៅក្នុងសភា មានន័យថា តំណាងរាស្រ្តជាអ្នកបោះឆ្នោតជ្រើសតាំង ហើយដែលបេក្ខជនរូបនោះត្រូវទទួលបានសម្លេងគំាទ្រយ៉ាងតិច ២ភាគ៣ នៅក្នុងសភា។ ក្នុងរយៈពេលជាង ២ឆ្នាំកន្លងទៅនេះ សភាលីបង់បានធ្វើការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងរូបប្រធានាធិបតីថ្មីដល់ទៅជាង ៣០ដង តែបានទទួលបរាជ័យជានិច្ច ព្រោះលើកណាក៏ដូចជាលើកណាដែរ សភាមិនអាចប្រមូលបានសម្លេងគំាទ្រ ២ភាគ៣ ឡើយ។ រូបលោកមីស្ហែល អាអ៊ូនដែលធ្លាប់បានឈរឈ្មោះច្រើនដង និងដែលមិនទទួលបានការគាំទ្រពីសភានោះ ក៏លោកធ្លាប់បានបោះឆ្នោតជំទាស់នឹងបេក្ខជនស្នើឡើងដោយគណបក្សផ្សេងដែរ។
វាពិតជារឿងល្អណាស់ដែលនៅពេលនេះ រូបលោកមីស្ហែល អាអ៊ូនទទួលបានការគាំទ្រពីលោកសាដ ហារីរី។ ជារឿងល្អ ព្រោះការរំកិលរកគ្នារវាងឥស្សរជននយោបាយទាំងពីរដែលចេញមកពីគណបក្សគូប្រជែងអាចនឹងបិទបញ្ចប់វិបត្តិប្រធានាធិបតីរយៈពេលជាង ២ឆ្នាំកន្លងទៅ។ វិបត្តិប្រធានាធិបតីដែលបានធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ខ្លាំងដល់ដំណើរការរបស់ស្ថាប័នរដ្ឋទូទៅ។ តិច ឬច្រើន វិបត្តិប្រធានាធិបតីបានធ្វើឲ្យលីបង់បន្តទ្រំាទ្រនឹងបញ្ហាផ្ទៃក្នុងជាច្រើន ពិសេសបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ច សន្តិសុខ និងសង្គម។ គួររម្លឹកជូនថា នៅក្រោយការបិទបញ្ចប់សង្រ្គាមស៊ីវិលចន្លោះឆ្នំា ១៩៧៥ និងឆ្នំា ១៩៩០ លីបង់ធ្លាប់បានធ្លាក់ក្នុងវិបត្តិប្រធានាធិបតីរយៈពេល ១៨៤ថ្ងៃ តែលើកទី២ នេះបានអូសបន្លាយជាង ២ឆ្នាំ។
សំណួរដែលកំពុងចោទឡើងពេលនេះគឺថា បើគង់តែផ្តល់ការគាំទ្រឲ្យលោកមីស្ហែល អាអ៊ូនដដែល ចុះហេតុអ្វីបានជាលោកសាដ ហារីរីត្រូវរង់ចាំរហូតដល់ទៅជាង ២ឆ្នាំ?
លោកមីស្ហែល អាអ៊ូន និងលោកសាដ ហារីរីបានចេញមុខពន្យល់ថា ការរំកិលរកគ្នាដោយផ្អែកលើគោលការណ៍ចំនួនពីរ ទី១ ដើម្បីរក្សាស្ថិរភាពនយោបាយលីបង់ និងទី២ បញ្ជៀសលីបង់កុំឲ្យធ្លាក់ក្នុងសង្រ្គាមតំបន់ដែលកំពុងបំផ្លិចបំផ្លាញប្រទេសក្បែរខាង។ ស្តាប់មួយភ្លែតទៅឃើញថា នេះពិតជាពាក្យពេចន៍របស់អ្នកស្នេហាជាតិប្រាកដមែន តែបើគេពិនិត្យមើលឲ្យបានស៊ីជម្រៅបន្តិចទៅឃើញថា ការវិលមកចាប់ដៃគ្នារវាងលោកមីស្ហែល អាអ៊ូន និងលោកសាដ ហារីរីពេលនេះមានបង្កប់ច្រើនដោយមហិច្ឆតាផ្ទាល់ខ្លួនទៅវិញទេ និយាយឲ្យស្រួលយល់ គឺគម្រោងចែកអំណាចគ្នាកាន់ មានន័យថា បើលោកមីស្ហែល អាអ៊ូនឡើងអង្គុយលើកៅអីប្រធានាធិបតី នោះលោកសាដ ហារីរីត្រូវត្រឡប់ទៅអង្គុយកៅអីនាយករដ្ឋមន្រ្តីជាថ្មីម្តងទៀត។
សូមជម្រាបជូនថា លីបង់ជាប្រទេសពហុសាសនា តែមានសហគមន៍សាសនាតែ ៣គត់ដែលមានសម្លេងភាគច្រើន គឺសហគមន៍សាសនាអ៊ីស្លាមនិកាយស៊ុយនីត សហគមន៍សាសនាអ៊ីស្លាមនិកាយឈីអ៊ីត និងសហគមន៍គ្រិស្តសាសនាម៉ារ៉ូនីត។ ម្យ៉ាងទៀតតំាងពីទទួលបានឯករាជ្យពីបារំាងក្នុងឆ្នំា ១៩៤៣ មក គ្រប់ភាគីនយោបាយបានចុះហត្ថលេខាលើកតិកាសញ្ញាជាតិមួយក្នុងការបែងចែកអំណាចរវាងសហគមន៍សាសនាទំាង ៣ គឺតំណែងនាយករដ្ឋមន្រ្តីត្រូវប្រគល់ទៅឲ្យសហគមន៍សាសនាអ៊ីស្លាមនិកាយស៊ុយនីត តំណែងប្រធានរដ្ឋសភាត្រូវប្រគល់ទៅឲ្យសហគមន៍សាសនាអ៊ីស្លាមនិកាយស្ហ៊ីអ៊ីត និងតំណែងប្រធានាធិបតីត្រូវប្រគល់ទៅឲ្យសហគមន៍គ្រិស្តសាសនាម៉ារ៉ូនីត។
មកដល់ថ្ងៃចំណុចនេះ ការព្រមព្រៀងគ្នាជាគោលការណ៍រវាងលោកមីស្ហែល អាអ៊ូន និងលោកសាដ ហារីរីពិតជាត្រឹមត្រូវដូចមានចែងនៅកតិកាសញ្ញាជាតិឆ្នាំ ១៩៤៣ មែន ព្រោះលោកអាអ៊ូនជាឥស្សរជនចេញពីសហគមន៍គ្រិស្តសាសនាម៉ារ៉ូនីត ហើយលោកហារីរីជាឥស្សរជនចេញពីសហគមន៍សាសនាអ៊ីស្លាមនិកាយស៊ុយនីត។ តែសម្រាប់លោកមីស្ហែល អាអ៊ូន នៅមានឧបសគ្គខ្លះដែលត្រូវឆ្លងកាត់ មុននឹងទទួលបានកូនសោវិមានប្រធានាធិបតីកាន់ជាផ្លូវការ រួមមាន និយាយបញ្ចុះបញ្ចូលឥស្សរជនមួយចំនួនឲ្យគាំទ្រលោក និងត្រូវទទួលបានសម្លេងគាំទ្រយ៉ាងតិច ២ភាគ៣ នាការបោះឆ្នោតសភានៅថ្ងៃទី៣១ តុលាខាងមុខ។
តែទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ការឡើងអង្គុយកៅអីប្រធានាធិបតីជាយថាហេតុរបស់លោកមីស្ហែល អាអ៊ូនមិនធានាពីការបិទបញ្ចប់វិបត្តិនយោបាយហែកហួរផ្ទៃក្នុងនៅលីបង់ជាស្ថាពរទេ។ ក្រោមភ្នែក ច្រមុះរបស់ពលរដ្ឋលីបង់ទូទៅ ពិសេសអ្នកដែលបានឆ្លងកាត់ច្រើនជំនាន់មកហើយបានមើលឃើញថា ការព្រមព្រៀងរវាងលោកមីស្ហែល អាអ៊ូន និងលោកសាដ ហារីរីមិនមែនជាដំណោះស្រាយទេ តែជាការស្រុះស្រួលដើម្បីបំពេញមហិច្ឆតាអំណាចផ្ទាល់ខ្លួន៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ