នៅក្នុងនាទីប្រវត្តិសាស្រ្តពិភពលោករបស់យើង នៅសប្តាហ៍នេះ សេង ឌីណា សូមបន្តរៀបរាប់ អំពីសង្រ្គាមវៀតណាម ដោយលើកឡើងពីចលនាប្រឆាំងនឹងសង្រ្គាម ដែលជាបច្ច័យដ៏សំខាន់មួយ នៃបរាជ័យរបស់អាមេរិកនៅវៀតណាម។
ចលនាប្រឆាំងនឹងអន្តរាគមន៍យោធាអាមេរិកនៅវៀតណាមបានចាប់កំណើតឡើងតាំងពីពេលសង្រ្គាមទើបនឹងផ្ទុះឡើងភ្លាម ដោយដុះពន្លកដំបូងចេញពីចលនានិស្សិតអាមេរិក ដែលមាននិន្នាការឆ្វេងនិយម។ ក៏ប៉ុន្តែ នៅពេលនោះ ចលនាប្រឆាំងនឹងសង្រ្គាមវៀតណាមនេះ គ្រាន់តែជាសំឡេងភាគតិចតែប៉ុណ្ណោះ នៅអាមេរិក។ ប្រជាជនអាមេរិកភាគច្រើននាំគ្នាគាំទ្រអន្តរាគមន៍យោធាអាមេរិកនៅវៀតណាម ដោយសារតែពួកគេយល់ថា វាជារឿងចាំបាច់ ដើម្បីការពារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យទល់នឹងពួកកុម្មុយនិស្ត។
ក៏ប៉ុន្តែ បន្តិចម្តងៗ នៅពេលដែលសង្រ្គាមវៀតណាមត្រូវអូសបន្លាយពេលកាន់តែយូរ ចំណាយអាយុជីវិតទាហានអាមេរិក និងថវិកាកាន់តែច្រើន ហើយព័ត៌មានស្តីពីការស្លាប់ជនស៊ីវិលស្លូតត្រង់ចេះតែលេចឮជាហូរហែរ ចលនាប្រឆាំងនឹងសង្រ្គាមវៀតណាមក៏បានរីករាលដាលចេញពីមជ្ឈដ្ឋានសកលវិទ្យាល័យ ទៅជាចលនាប្រឆាំងទ្រង់ទ្រាយធំ នៅទូទាំងសហរដ្ឋអាមេរិកទាំងមូល។
មានកត្តាដ៏សំខាន់មួយ ដែលធ្វើឲ្យចលនាប្រឆាំងនឹងសង្រ្គាមវៀតណាមរីកដុះដាលនៅក្នុងមជ្ឈដ្ឋាននិស្សិតអាមេរិក នោះគឺកាតព្វកិច្ចយោធា ពោលគឺ ការតម្រូវឲ្យយុវជនចូលធ្វើទាហាន ហើយកេណ្ឌយកទៅច្បាំងនៅវៀតណាម។ បន្ថែមពីលើនេះទៅទៀត ការបើកចំហនូវសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ លំហូរដោយសេរីនៃសារព័ត៌មាន បូករួមជាមួយនឹងការរីកដុះដាលនៃចលនាទាមទារសិទ្ធិពលរដ្ឋរបស់ពួកស្បែកខ្មៅអាមេរិក សុទ្ធសឹងជាកត្តាសំខាន់ៗ ដែលធ្វើឲ្យចលនាប្រឆាំងនឹងសង្រ្គាមវៀតណាមត្រូវរីករាលដាលនៅសហរដ្ឋអាមេរិក។
គិតត្រឹម១៩៦៧ ចំនួនកងទ័ពអាមេរិកដែលត្រូវបញ្ជូនទៅច្បាំងនៅវៀតណាមបានកើនឡើងដល់ជិតកន្លះលាននាក់, ចំនួនកងទ័ពអាមេរិកដែលស្លាប់ក្នុងសង្រ្គាមបានកើនឡើងដល់ទៅជាង១ម៉ឺន៥ពាន់នាក់ ហើយរបួសរហូតដល់ទៅជិត១១ម៉ឺននាក់, ថវិកាដែលត្រូវចំណាយក្នុងការធ្វើសង្រ្គាមបានកើនឡើងដល់ទៅប្រមាណជា ២៥ពាន់លានដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំ ហើយចំនួនអ្នកជាប់កាតព្វកិច្ចយោធានិងដែលអាចត្រូវបញ្ជូនទៅច្បាំងនៅវៀតណាមបានកើនឡើងដល់ទៅ៤ម៉ឺននាក់ក្នុងមួយខែ។ នៅពេលនោះហើយដែលចលនាប្រឆាំងនឹងសង្រ្គាមវៀតណាមចាប់ផ្តើមផ្ទុះឡើងខ្លាំង។
អ្នកដែលធ្លាប់ជឿថា អន្តរាគមន៍យោធារបស់អាមេរិកនៅវៀតណាម គឺជារឿងត្រឹមត្រូវ ដើម្បីការពារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ទល់នឹងរបបកុម្មុយនិស្តផ្តាច់ការ ក៏នាំគ្នាបាត់បង់ជំនឿ ដោយសារតែគេមើលឃើញថា របបដឹកនាំវៀតណាមខាងត្បូង ដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់អាមេរិកនោះ ក៏មិនមែនជារបបប្រជាធិបតេយ្យសេរីនោះដែរ តែតាមពិតមេដឹកនាំវៀតណាមខាងត្បូង ក៏ជាមេដឹកនាំឃោរឃៅផ្តាច់ការដូចតែគ្នា ហើយអាក្រក់ជាងរបបកុម្មុយនិស្តវៀតណាមខាងជើងទៅទៀតនោះ គឺរដ្ឋាភិបាលវៀតណាមខាងត្បូងជារដ្ឋាភិបាលដែលពោរពេញទៅដោយអំពើពុករលួយ និងអសមត្ថភាពក្នុងការចាត់ចែងកិច្ចការប្រទេសជាតិ។
នៅខែមេសា ឆ្នាំ១៩៦៧ លោក Martin Luther King មេដឹកនាំចលនាទាមទារសិទ្ធិជនជាតិអាមេរិកស្បែកខ្មៅបានចេញមុខជាសាធារណៈប្រឆាំងនឹងអន្តរាគមន៍យោធាអាមេរិកនៅវៀតណាម។ សំឡេងរបស់លោក Martin Luther King បានទាក់ទាញជនជាតិអាមេរិកស្បែកខ្មៅជាច្រើនឲ្យចូលរួមក្នុងចលនាប្រឆាំងនឹងសង្រ្គាមវៀតណាម។ ជនជាតិអាមេរិកស្បែកខ្មៅ ដែលមានច្រើនត្រូវជាប់កាត្វកិច្ចយោធា ហើយត្រូវស្លាប់ និងរបួសជាច្រើននៅក្នុងសង្រ្គាមវៀតណាម។
នៅថ្ងៃទី២១ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៦៧ បាតុកម្មដ៏ធំមួយបានផ្ទុះឡើងនៅរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីងតោន ដោយបាតុករប្រមាណជា១០ម៉ឺននាក់បានមកប្រមូលផ្តុំគ្នានៅឯ Lincoln Memorial ដើម្បីធ្វើការតវ៉ាប្រឆាំងនឹងសង្រ្គាមវៀតណាម។ ក្នុងចំណោមនោះ មានបាតុករប្រមាណជា ៣ម៉ឺននាក់ បាននាំគ្នាដើរដង្ហែក្បួនទាំងយប់ ឆ្ពោះទៅកាន់មន្ទីរប៉ង់តាហ្គោន រហូតដល់មានការប៉ះទង្គិចគ្នាដោយហិង្សាជាមួយនឹងទាហាននិងកងសន្តិសុខ ហើយបាតុកររាប់រយនាក់ត្រូវបានចាប់ខ្លួន។
នៅដើមឆ្នាំ១៩៦៨ ការស្ទាបស្ទង់មតិមួយបង្ហាញថា ប្រជាជនអាមេរិកប្រមាណជា ៥០% ប្រឆាំងនឹងនយោបាយរបស់លោកប្រធានាធិបតី Lyndon Johnson នៅវៀតណាម ហើយមានតែ ៣៥%ប៉ុណ្ណោះដែលគាំទ្រ។ ចលនាប្រឆាំងនឹងសង្រ្គាមវៀតណាមក៏បានក្លាយទៅជាបញ្ហានយោបាយផ្ទៃក្នុងអាមេរិកកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ រហូតធ្វើឲ្យលោក Lyndon Johnson ត្រូវបង្ខំចិត្តដកខ្លួនលែងឈរឈ្មោះជាប្រធានាធិបតីសម្រាប់អាណត្តិថ្មី។
លោក Richard Nixon បានជាប់ឆ្នោតឡើងមកធ្វើជាប្រធានាធិបតីជំនួសលោក Lyndon Johnson នៅឆ្នាំ១៩៦៩ ក៏ប៉ុន្តែ ការផ្លាស់ប្តូរប្រធានាធិបតីអាមេរិកនេះមិនបានធ្វើឲ្យចលនាប្រឆាំងនឹងសង្រ្គាមវៀតណាមត្រូវថមថយចុះនោះទេ ផ្ទុយទៅវិញ មានតែកើនឡើងកាន់តែខ្លាំង ជាពិសេស គឺនៅក្រោយពេលដែលលោក Richard Nixon សម្រេចពង្រីកប្រតិបត្តិការយោធាចូលទៅឈ្លានពានដល់ទឹកដីកម្ពុជា។
នៅថ្ងៃទី៣០ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧០ លោក Richard Nixon បានចេញមុខលើកញ្ចក់ទូរទស្សន៍ជាតិ ដោយប្រកាសជាសាធារណៈអំពីប្រតិបត្តិការយោធាអាមេរិកឈ្លានពានទៅលើទឹកដីកម្ពុជា ព្រមទាំងប្រកាសកេណ្ឌទាហានចំនួន ១៥ម៉ឺននាក់បន្ថែមទៀត ដើម្បីពង្រីកសង្រ្គាមនៅវៀតណាម។ ភ្លាមៗក្រោយពីមានសេចក្តីប្រកាសនេះ បាតុកម្មទ្រង់ទ្រាយធំជាច្រើនបានកើតមានឡើងនៅស្ទើរតែគ្រប់កន្លែង នៅពាសពេញសហរដ្ឋអាមេរិក ជាពិសេស នៅតាមសកលវិទ្យាល័យ។
នៅថ្ងៃទី៤ឧសភា បាតុកម្មប្រឆាំងនឹងការឈ្លានពានកម្ពុជា ដែលធ្វើឡើងដោយនិស្សិតនៅសកលវិទ្យាល័យ Kent State រដ្ឋ Ohio បានរាលដាលទៅជាអំពើហិង្សា ហើយទាហាន (National Guard) ដែលត្រូវបានដាក់ពង្រាយឲ្យទៅទប់ស្កាត់បាតុកម្ម បានបើកការបាញ់ប្រហារទៅលើហ្វូងបាតុករដោយឥតរើសមុខ ដោយបណ្តាលឲ្យនិស្សិត ៤នាក់ត្រូវបាត់បង់ជីវិត និង៩នាក់ផ្សេងទៀតត្រូវរងរបួស។ ១០ថ្ងៃក្រោយមកទៀត ហេតុការណ៍ស្រដៀងគ្នាបានកើតមានឡើង នៅឯសកលវិទ្យាល័យ Jackson State ក្នុងរដ្ឋ Mississipi ដោយបាតុករនិស្សិត២នាក់ត្រូវស្លាប់ ដោយការបាញ់បង្រ្កាបពីសំណាក់កងកម្លាំងសមត្ថកិច្ច។
ហេតុការណ៍ទាំងពីរនេះបានដុតបញ្ឆេះចលនាប្រឆាំងនឹងសង្រ្គាមវៀតណាមឲ្យឆេះសន្ធោរសន្ធៅកាន់តែខ្លាំង បង្កឲ្យមានបាតុកម្មហិង្សានៅទូទាំងប្រទេស ហើយសកលវិទ្យាល័យរហូតដល់ទៅជិត៥០០កន្លែងត្រូវបិទទ្វារលែងដំណើរការ ដោយសារតែបាតុកម្មប្រឆាំងសង្រ្គាម។
នៅថ្ងៃទី២៣ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧១ អតីតទាហានអាមេរិកដែលធ្លាប់ទៅច្បាំងនៅវៀតណាមបាននាំគ្នាយកមេដាយប្រមាណជា ៧០០ ទៅបោះចោលនៅជើងជណ្ដើរវិមានកាពីតូល (វិមានសភាអាមេរិក) ដើម្បីបង្ហាញពីការប្រឆាំងនឹងសង្រ្គាម ហើយមួយថ្ងៃក្រោយមកទៀត បាតុកម្មដ៏ធំបំផុតមិនធ្លាប់មាន បានផ្ទុះឡើងនៅក្នុងរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីងតោន ដោយបាតុករប្រមាណ ៥០ម៉ឺននាក់ បាននាំគ្នាដើរដង្ហែក្បួនទាមទារឲ្យអាមេរិកដកទ័ពចេញពីវៀតណាម។
ចលនាប្រឆាំងនឹងសង្រ្គាមវៀតណាមនេះចេះតែបន្តកើតមានរហូតទាល់តែអាមេរិកដកកងទ័ពចេញពីវៀតណាម នៅឆ្នាំ១៩៧៣៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ