តើឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ជាអ្វីហើយមានប្រភពចេញពីណា?
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៤:០១
នៅក្នុងពេលដែលពិភពលោកទាំងមូលកំពុងនាំគ្នាផ្តោតលើបញ្ហាប្រែប្រួលអាកាសធាតុ គេតែងតែឮការទាមទារឲ្យកាត់បន្ថយការបញ្ចេញឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ ដើម្បីទប់ស្កាត់ការឡើងកម្តៅនៃភពផែនដី។ តើអ្វីទៅជាឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់? តើឧស្ម័ននេះមានប្រភពចេញមកពីណា ហើយតើហេតុអ្វីបានជាវាធ្វើឲ្យផែនដីឡើងកម្តៅ?
“ឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់” គឺជាពាក្យដែលបកប្រែពីភាសាបារាំងថា Gaz à effet de serre និងភាសាអង់គ្លេសថា Greenhouse Gas។ ជាភាសាខ្មែរ ពាក្យថា “ឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់” (ឬឧស្ម័នដែលមានឥទ្ធិពលដូចផ្ទះកញ្ចក់) ហាក់ដូចជាមិនមានអត្ថន័យដែលអាចឲ្យគេយល់ភ្លាមៗ ដើម្បីទាញភ្ជាប់ទៅនឹងការឡើងកម្តៅនៃភពផែនដីនោះទេ។ នេះគឺដោយសារតែប្រទេសកម្ពុជាស្ថិតនៅក្នុងតំបន់ត្រូពិច ដែលមានអាកាសធាតុក្តៅ។ ហេតុដូច្នេះហើយបានជាគេមិនសូវឃើញមានអ្នកណាធ្វើ “ផ្ទះកញ្ចក់” (Serre ឬ Greenhouse) ដើម្បីដាំដំណាំ។
នៅក្នុងតំបន់អឺរ៉ុប និងនៅអាមេរិកខាងជើងវិញ ដែលជាតំបន់មានអាកាសធាតុត្រជាក់ ដើម្បីអាចដាំរុក្ខជាតិដែលត្រូវការអាកាសធាតុក្តៅ គេចាំបាច់ត្រូវតែដាំនៅក្នុងផ្ទះកញ្ចក់។ ផ្ទះដែលធ្វើពីកញ្ចក់ អាចឲ្យពន្លឺថ្ងៃចាំងចូលមកបាន ហើយក្នុងពេលជាមួយគ្នា អាចទប់កម្តៅថ្ងៃមួយផ្នែកមិនឲ្យភាយចេញទៅវិញ ដែលជាហេតុធ្វើឲ្យសីតុណ្ហភាពនៅក្នុងផ្ទះកញ្ចក់ត្រូវកើនឡើង។
ឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ក៏មានយន្តការស្រដៀងគ្នានេះដែរ។ ឧស្ម័ននេះមានវត្តមាននៅក្នុងបរិយាកាសជុំវិញភពផែនដី ហើយអាចទប់កម្តៅព្រះអាទិត្យមួយផ្នែកមិនឲ្យភាយចេញទៅវិញ។
តាមការពិតឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់នេះ ដែលរួមមានដូចជាចំហាយទឹក (H2O) ឧស្ម័នកាបូនិក (CO2) និងមេតាន (CH4) ជាដើម មាននៅក្នុងបរិយាកាសជុំវិញផែនដីជាលក្ខណៈធម្មជាតិជាយូរលង់ណាស់មកហើយ។ បើយោងតាមអ្នកវិទ្យាសាស្រ្ត ប្រសិនបើនៅក្នុងបរិយាកាសជុំវិញភពផែនដី គ្មានឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់នេះទេ សីតុណ្ហភាពមធ្យមលើភពផែនដីទាំងមូលត្រូវមានកម្រិតទាបជាងបច្ចុប្បន្ន រហូតដល់ទៅ ៣០អង្សា ដែលធ្វើឲ្យជីវិតមនុស្ស សត្វ និងរុក្ខជាតិនៅលើភពផែនដី ពិបាកនឹងរស់បាន។
នេះមានន័យថា ឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ គឺជាលក្ខខណ្ឌប្រកបដោយអំណោយផលមួយ សម្រាប់ជីវិតនៅលើភពផែនដី។ ក៏ប៉ុន្តែ បើពិតជាដូច្នេះមែន តើហេតុអ្វីបានជានៅពេលបច្ចុប្បន្ននេះ គេនាំគ្នាទម្លាក់កំហុសទៅលើឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ថាជាដើមហេតុដែលនាំឲ្យមានការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ដែលអាចបង្កវិនាសកម្មដល់មនុស្សជាតិទៅវិញ?
តាមការពិត អ្វីដែលធ្វើឲ្យគេបារម្ភនៅពេលនេះ គឺមិនមែនឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ដែលមានពីធម្មជាតិនោះទេ តែឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ ដែលកើតចេញពីសកម្មភាពរបស់មនុស្ស ហើយដែលទៅបន្ថែមពីលើឧស្ម័នដែលមានស្រាប់ពីធម្មជាតិ។ នៅពេលដែលឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់មាននៅក្នុងបរិយាកាសកាន់តែច្រើន វាអាចទប់កម្តៅព្រះអាទិត្យបានកាន់តែច្រើន ដែលជាហេតុធ្វើឲ្យសីតុណ្ហភាពលើភពផែនដីត្រូវកើនឡើងកាន់តែខ្ពស់។
អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តជំនាញខាងអាកាសធាតុបានធ្វើការប៉ាន់ស្មានជាទូទៅថា ឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ចម្បងបំផុត ដែលកើតចេញពីសកម្មភាពរបស់មនុស្ស គឺឧស្ម័នកាបូនិក ដែលមានប្រភពចម្បងចេញពីគ្រឿងម៉ាស៊ីនដែលដើរដោយប្រេង និងធ្យូងថ្ម ដូចជា គ្រឿងម៉ាស៊ីនក្នុងវិស័យឧស្សាហកម្ម រោងចក្រផលិតអគ្គិសនីដើរដោយធ្យូងថ្ម ម៉ាស៊ីនយានយន្ត ។ល។ និង ។ល។ ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើក៏ជាដើមហេតុដែលនាំឲ្យឧស្ម័នកាបូនិកនៅក្នុងបរិយាកាសកើនឡើងផងដែរ។ ចំណែកឯសកម្មភាពកសិកម្មវិញ គឺជាប្រភពចម្បងនៃការបញ្ចេញឧស្ម័នមេតាន។
បើគិតតាមវិស័យនីមួយៗវិញ គិតជាមធ្យមនៅទូទាំងពិភពលោក វិស័យដែលបញ្ចេញឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ទៅក្នុងបរិយាកាសច្រើនជាងគេ គឺវិស័យឋាមពល (សកម្មភាពផលិតថាមពលអគ្គិសនី) បន្ទាប់មកទៀត តាមលំដាប់លំដោយ គឺ វិស័យព្រៃឈើ វិស័យឧស្សាហកម្ម វិស័យដឹកជញ្ជូន វិស័យកសិកម្ម និងចុងក្រោយ គឺវិស័យពាណិជ្ជកម្មនិងលំនៅដ្ឋាន។
នៅក្នុងការសិក្សាទៅលើដំណើរវិវឌ្ឍនៃឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់នៅក្នុងបរិយាកាស អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តបានរកឃើញថា គិតចាប់តាំងពីមានបដិវត្តន៍ឧស្សាហកម្មនៅសតវត្សរ៍ទី១៨មកទល់នឹងពេលបច្ចុប្បន្ន កម្រិតឧស្ម័នកាបូនិកនៅក្នុងបរិយាកាសមានការកើនឡើងជាង ៤០% ចំណែកឯមេតានវិញ កើនឡើងពីចន្លោះ ១៥០% ទៅ ១៧០%។
អ្វីដែលធ្វើឲ្យគេព្រួយបារម្ភកាន់តែខ្លាំងថែមទៀត គឺគេសង្កេតឃើញថា នៅក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ បរិមាណឧស្ម័នកាបូនិកនៅក្នុងបរិយាកាសមានកម្រិតខ្ពស់បំផុត ដែលគេមិនធ្លាប់ឃើញមាន នៅក្នុងរយៈពេលប្រមាណជា ៨០ម៉ឺនឆ្នាំកន្លងទៅនេះ។ ក្នុងពេលជាមួយគ្នា ការបញ្ចេញឧស្ម័នកាបូនិកបន្ថែមទៅក្នុងបរិយាកាស ដោយសកម្មភាពរបស់មនុស្សចេះតែបន្តកើនឡើងឥតឈប់ឈរ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ