ខួប២២ឆ្នាំនៃអនុស្សរណៈក្រុងប៊ុយដាប៉េស្តជាក្តីរំពឹងរបស់អ៊ុយក្រែន
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៥:៤១
២២ឆ្នាំមុន គឺ ថ្ងៃទី៥ ធ្នូ ឆ្នាំ១៩៩៤ នៅក្រុងប៊ុយដាប៉េស្ត មេដឹកនាំ៤ប្រទេស គឺស.រ.អា. រុស្ស៊ី អង់គ្លេស និងអ៊ុយក្រែនបានចុះហត្ថលេខាលើឯកសារដែលបានទទួលឈ្មោះជាផ្លូវការថា អនុស្សរណៈក្រុងប៊ុយដាប៉េស្តធានាដល់សន្តិសុខអ៊ុយក្រែនជាថ្នូរនឹងការដែលរដ្ឋនេះសុខចិត្តលះបង់អាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ហើយភ្ជាប់ខ្លួនទៅនឹងសន្ធិសញ្ញាស្តីអំពីការមិនសាយភាយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរចុះឆ្នាំ១៩៦៨ ដែលមានដល់ទៅជាង១៧០ប្រទេសជាហត្ថលេខី។ ប៉ុន្តែ អ៊ុយក្រែនខកចិត្ត ដោយរុស្ស៊ីជាហត្ថលេខីមួយនៃអនុស្សរណៈក្រុងប៊ុយដាប៉េស្តបែរទៅជារំលោភលើបូរណភាពដែនដីអ៊ុយក្រែន បានន័យថា ផ្ទុយនឹងកាតព្វកិច្ចខ្លួនចែងក្នុងមាត្រាមួយនៃឯកសារនោះ ដ្បិតក្នុងឆ្នាំ២០១៤ បានភ្ជាប់យកទឹកដីគ្រីមេរបស់អ៊ុយក្រែនតែម្តង។
ស្របនឹងអនុស្សរណៈចុះថ្ងៃទី៥ ធ្នូ ឆ្នាំ១៩៩៤ នៅក្រុងប៊ុយដាប៉េស្ត ដោយមេដឹកនាំ ៤ ប្រទេសសម័យនោះ គឺ លោកប្រធានាធិបតីស.រ.អា. Bill Clinton លោកប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ីរុស្ស៊ី Boris Yeltsin លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីអង់គ្លេស Jonh Major លោកប្រធានាធិបតីអ៊ុយក្រែន Leonid Kutchma ក្រុងគៀវ សុខចិត្តបោះបង់ពីខ្លួន គឺសក្តានុពលនុយក្លេអ៊ែររបស់ខ្លួន ដែលពេលនោះ បានមានទំហំទី៣ បន្ទាប់ពី អាមេរិកនិងរុស្ស៊ី។ ចំណែក អាមេរិក រុស្ស៊ី និង អង់គ្លេស បានទទួល យកទៅដាក់លើខ្លួន នូវកាតព្វកិច្ចដូចតទៅ ទី១ គោរពឯករាជ្យ អធិបតេយ្យភាពអ៊ុយក្រែន ក្នុងព្រំប្រទល់ដែលមានពេលនោះ។ ទី២ ត្រូវទប់ខ្លួនកុំគម្រាមប្រើកម្លាំង ឬ ប្រើកម្លាំងតែម្តង ប្រឆាំង នឹងបូរណភាពដែនដីអ៊ុយក្រែន ប្រឆាំងនឹង ឯករាជ្យនយោបាយរបស់ប្រទេសនេះ។
អាវុធណាក៏ដោយនៃ៣ប្រទេសធានា មិន ត្រូវប្រើសោះឡើយប្រឆាំងអ៊ុយក្រែន លើកលែងតែក្នុងគោលដៅស្វ័យការពារ ឬ ក្នុងករណីណា ដែលតម្រូវ ដោយធម្មនុញ្ញអ.ស.ប.។ ទី៣ កុំធ្វើសម្ពាធសេដ្ឋកិច្ច ដែលតម្រង់ទៅដាក់អធិបតេយ្យអ៊ុយក្រែន ឲ្យបម្រើផលប្រយោជន៍ខ្លួនផ្ទាល់ ទី៤ ទាមទារឲ្យក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអ.ស.ប. ចាត់ការជាបន្ទាន់ដើម្បីជួយសង្គ្រោះអ៊ុយក្រែន បើប្រទេសនេះរងគ្រោះនឹងអំពើឈ្លានពាន ឬ ក្លាយជាទីដៅនៃការគម្រាមឈ្លានពាន ដោយប្រើ អាវុធនុយក្លេអ៊ែរ។ ទី៥ កុំប្រើអាវុធនុយក្លេរអ៊ែរ ប្រឆាំងអ៊ុយក្រែន លើកលែងតែក្នុងករណី កាលដែលមាន ការវាយប្រហារ ពីខាងអ៊ុយក្រែន ទៅលើ ៣ប្រទេសធានានោះ និង សម្ព័ន្ធមិត្តគេ។ ទី៦ ធ្វើការពិគ្រោះប្តូរយោបល់គ្នាភ្លាម ក្នុងករណីមានលេចចេញមក ស្ថានការណ៍ដែលប៉ះលើបញ្ហាស្តីអំពីកាតព្វកិច្ចទាំងនោះ។
ប៉ុន្តែ ពីក្នុងចំណោម៣ប្រទេសហត្ថលេខីធានា ឥតមានប្រទេសណាមួយបានផ្តល់សច្ចាប័នលើអនុស្សរណៈក្រុងប៊ុយដាប៉េស្តឡើយ។ ម៉្លោះហើយ បានជាតាមយោបល់មូស្គូ ឯកសារនេះគ្មានតម្លៃគតិយុត្ត។ រុស្ស៊ីប្រតិកម្មយ៉ាងនេះ គឺទល់នឹងគោលជំហររដ្ឋសភាអ៊ុយក្រែន ដែលក្នុងឆ្នាំ២០១៥ ពាក់ព័ន្ធ នឹងព្រឹត្តិការណ៍នៅទឹកដីគ្រីមេ និង នៅតំបន់បះបោររុស្ស៊ីនិយមប៉ែកខាងកើតអ៊ុយក្រែន បាន អនុម័តសេចក្តីសម្រេច ប្រកាសរុស្ស៊ី ជារដ្ឋឈ្លានពាន ចំណែក រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអ៊ុយក្រែន លោក ប៉ាវឡូ គ្លឹមគីនថ្លែងថា អនុស្សរណៈក្រុងប៊ុយដាប៉េស្ត ត្រូវបានរំលោភបំពានយ៉ាងកម្រោល ដោយរុស្ស៊ី ក្នុងឋានៈជាប្រទេសហត្ថលេខីនៃឯកសារនោះ ហើយដែលមានកតាព្វកិច្ច ត្រូវទប់ខ្លួនពីការគម្រាមប្រើកម្លាំង ឬ ប្រើកម្លាំង ប្រឆាំងបូរណភាពដែនដី ឬ ឯករាជ្យនយោបាយ របស់រដ្ឋអ៊ុយក្រែន។ ស.រ.អា.និងអង់គ្លេស ជារដ្ឋហត្ថលេខីពីរទៀត បានសាមគ្គីជាមួយក្រុងគៀវ ដោយថ្លែងថា រុស្ស៊ីក្នុងដំណើរវិវឌ្ឍន៍ទៅនៃជម្លោះនៅអ៊ុយក្រែន គឺរំលោភមែន លើ កតាព្វកិច្ច ចែងដោយអនុស្សរណៈក្រុងប៊ុយដាប៉េស្ត។ ប្រាកដណាស់ ដែល អ៊ុយក្រែនចាត់ទុកឯកសារនេះ ជាឧបករណ៍មួយ ធានាដល់សន្តិសុខខ្លួន ពីខាង ពួកប្រទេសដើរតួនាំមុខគេ ក្នុងលោក។
ប៉ុន្តែ តាមមតិ លោកអតីតរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអ៊ុយក្រែន Vladimir Ogryzko ថ្ងៃ៥ធ្នូកន្លងទៅ លែងជាកាលបរិច្ឆេទខួបនៃអនុស្សរណៈក្រុងប៊ុយដាប៉េស្ត ដូចលើកមុនៗទៀតឡើយ។ ត្រឹមត្រូវ ជាង បើហៅថ្ងៃនោះ ថាជា ទិវាកប់ឯកសារនេះ ក្នុងផ្នូរ។ ពីព្រោះ វាជានិមិត្តរូប នៃ អសមត្ថភាព ធានាសន្តិសុខដល់អ៊ុយក្រែន ពីខាងពួកប្រទេសមហាអំណាចពិភពលោក។ គាត់លំអិតថា ឥឡូវ យើងឆ្លងពី នយោបាយបរទេសបំភាន់វិញ្ញាណ ទៅកាន់ នយោបាយបរទេសជាក់ស្តែង ហើយការមិនបំពេញតាមកាតព្វកិច្ចខ្លួន ប៉ះមិនគ្រាន់តែលើ ៤ប្រទេសហត្ថលេខីប៉ុណ្ណោះទេ តែ គឺវាបាននាំឲ្យរង្គោះរង្គើរទៅហើយ ដល់គោលការណ៍ធំបំផុតនៃច្បាប់អន្តរជាតិ ដែលថា កិច្ចព្រមព្រៀងដែលមានចុះទៅហើយ ត្រូវតែបំពេញតាមខានមិនបាន។
រីឯនាយក ដេប៉ារតឺម៉ង់នយោបាយនៃក្រសួងការបរទេសអ៊ុយក្រែន លោក ប៉េត្រូ បេស្តាហៅអនុស្សរណៈក្រុងប៊ុយដាប៉េស្តថាជាឧទាហរណ៍នៃអ្វីៗដែលបានចាប់ផ្តើមយ៉ាងជោគជ័យ ប៉ុន្តែចប់ទៅ ដោយអាម៉ាស ដោយ បរាជ័យនៃសណ្តាប់ធ្នាប់សេរីនិយមក្នុងលោក។ តាមយោបល់ អតីតអនុទី១ នៃរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអ៊ុយក្រែន លោក អាឡិចសង់ ឆាលឺដែលធ្លាប់ បានចូលរួមផ្ទាល់ក្នុងព្រឹត្តិការណ៍២២ឆ្នាំមុន រុស្ស៊ីពិតជា មិនបានបំពេញមែន កាតព្វកិច្ចខ្លួនដែលហូរចេញមកពី អនុស្សរណៈក្រុងប៊ុយដាប៉េស្ត ប៉ុន្តែមានមនុស្សតិចណាស់ដែលចោទជាសំណួរថា តើអ៊ុយក្រែនខ្លួនឯង បំពេញបានត្រឹមកម្រិតណាដែរ លក្ខន្តិកៈខ្លួន ជារដ្ឋអព្យាក្រឹត។
គាត់រំលឹកថា តាំងពីចុងទសវត្សរ៍ទី៩០ម៉្លេះ ក្រុងគៀវបានជ្រើសយកផ្លូវខិតចូលកាន់តែជិតទៅៗ នឹងបក្សសម្ព័ន្ធអូតង់ ហេតុដែលបង្កប់ ទៅដោយមីនសម្រាប់ផ្ទុះឡើងជា ជម្លោះ ជាមួយ ប្រទេសជិតខាង ដែលជាហត្ថលេខីធានាសន្តិសុខរដ្ឋអ៊ុយក្រែនអព្យាក្រឹត។ ដ្បិត នរណាក៏ដឹងដែរថា បើជើងម្ខាងស្ថិតនៅមាត់ទ្វារបក្សអូតង់ទៅហើយ នោះ អ៊ុយក្រែន ពិបាក សង្ឃឹមទៅលើការធានាសន្តិសុខខ្លួន ស្របនឹង អនុស្សរណៈក្រុងប៊ុយដាប៉េស្ត។ គួរនិយាយថា ២២ឆ្នាំមុន ជាលទ្ធផលនៃការចុះអនុស្សរណៈក្រុងប៊ុយដាប៉េស្ត ក្រុងគៀវ បានយល់ព្រមដឹកមកស្តុកទុកនៅរុស្ស៊ី ជាប្រទេសបន្តកេរ្តិ៍ពីសហភាពសូវៀត គឺសក្តានុពល បរមាណូខ្លួន ដែលក្នុងនោះ មានទាំងកាំជ្រួចមីស៊ីលយុទ្ធសាស្ត្រអន្តរទ្វីប ចំនួន ៤៦ដើម បំពាក់ ដោយក្បាលរំសេវនុយក្លេអ៊ែរ និងដែលសុទ្ធតែតម្រង់ជាស្រេច ទិសហោះរបស់វា ទៅសំពង ស.រ.អា.។
ម៉្លោះហើយ បានជា អាមេរិកយកចិត្តទុកដាក់ខ្លាំងជាងគេ ឲ្យមីស៊ីលទាំងនេះ ស្តុកទុកនៅរុស្ស៊ីទៅ គឺកក់ក្តៅជាង ស្របនឹងសន្ធិសញ្ញារុស្ស៊ី-អាមេរិក ស្តីអំពីការកាត់បន្ថយសព្វាវុធ បរមាណូ។ កាលណោះ ទាំងអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ដែលប្រចាំការនៅសាធារណរដ្ឋសូវៀតពីរទៀត គឺបេឡារុស និងកាហ្សាក់ស្ថានក៏ត្រូវបានដឹកមកស្តុកទុកនៅរុស្ស៊ីដែរ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ