សន្និបាតពិភពលោក៖ ប្រព័ន្ធជីវចម្រុះកំពុងរងក្តីអន្តរាយ?
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ប្រទេសចំនួន ១៣២ ជួបប្រជុំគ្នានៅស្រុកបារាំង ដើម្បីជជែកគ្នារកដំណោះស្រាយការពារជីវចម្រុះនៅទូទាំងពិភពលោក ដែលកំពុងប្រឈមនឹងគ្រោះថ្នាក់។ គ្រោះថ្នាក់ដែលបង្កឡើងដោយសកម្មភាពមនុស្ស និងដែលធ្វើឲ្យបាត់បង់បរិស្ថានរុក្ខជាតិព្រៃឈើរាប់លានហិតា ហើយសម្លាប់ជីវិតសត្វរាប់លានប្រភេទ ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានទសវត្សន៍ចុងក្រោយនេះ។ ដោយសារតែសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ច ការបង្កបង្កើនផល និងសកម្មភាពបំផ្លាញផ្សេងរបស់មនុស្សជាតិ គឺបង្កឲ្យភពផែនដីយើងកាន់តែក្តៅឡើងៗ ហើយខ្យល់ដកដង្ហើមក៏កាន់តែកខ្វក់ខ្លាំងឡើងៗដែរ។ ទាំងនេះ គឺជាអ្វីដែលប្រទេសទាំងអស់លើពិភពលោក ត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ដោះស្រាយរួមគ្នា។ អ្នកជំនាញព្រមានថា បើពុំរកដំណោះស្រាយជាបន្ទាន់ទេ ជីវចម្រុះ ជីវិតមនុស្សជាតិ និងសត្វ នឹងដើរទៅរកជ្រោះមរណកាន់តែឆាប់។
អ្នកជំនាញបរិស្ថាន អ្នកប្រាជ្ញវិទ្យាសាស្ត្រ និងអ្នកតំណាង១៣២ប្រទេស មកពីគ្រប់ជ្រុងជ្រោយនៃទ្វីបលោក ដើម្បីជួបជុំគ្នា ពេញមួយសប្តាហ៍នេះតែម្តង នៅទីស្នាក់ការរបស់អង្គការយូណេស្កូ កណ្តាលទីក្រុងប៉ារីស។ ឯកសារ និងរបាយការណ៍សិក្សារាប់ពាន់ទំព័រស្តីពីវិនាសកម្មជីវះចម្រុះ នឹងត្រូវលើកយកមកបង្ហាញ។ ជីវចម្រុះរបស់ភពផែនដី កំពុងតែរកការប៉ះពាល់ដល់កម្រិតប្រកាសអាសន្នហើយ ?
សព្វថ្ងៃ ប្រព័ន្ធជីវចម្រុះនេះហាក់បិទភ្នែក មិនខ្វល់សោះ។ម្នាក់ៗកំពុងតែឈរបើកភ្នែកមើលអ៊ីចឹង។ ជីវិតសត្វលោកដាច់ រងគ្រោះថ្នាក់ធ្ងន់ ដល់ចំណុចក្រហម គឺដល់កម្រិតប្រកាសអាសន្នតែម្តង។ បរិស្ថានប្រព័ន្ធធម្មជាតិជីវចម្រុះ គឺសំដៅទៅលើប្រព័ន្ធជីវិតសត្វនិងរុក្ខជាតិមានជីវិតរស់លើផែនដី។ តាមរបាយការណ៍សិក្សាចុងក្រោយរបស់អ្នកជំនាញ គឺ ប្រភេទសត្វចំនួនយ៉ាងតិច ៨ លានប្រភេទ ត្រូវរងការគំរាមកំហែង ឬជិតស្លាប់ដាច់ពូជ ដោយសារតែសកម្មភាពមនុស្ស នៅក្នុងវិស័យឧស្សាហកម្ម កសិកម្ម ដោយសារការនេសាទនិងប្រមាញ់ហួសប្រមាណ និងរងគ្រោះដោយការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។
អ្នកជំនាញបានប្រកាសអាសន្នពីគ្រោះថ្នាក់ ដោយសារតែឃើញការបាត់បង់ជីវចម្រុះ គឺវាចាប់រហ័សពេក គឺត្រូវតែប្រមាណ ៣០-៤០ ឆ្នាំចុងក្រោយនេះតែប៉ុណ្ណោះ ដែលពពួកថនិកសត្វ ល្មូន សត្វស្លាប និងសត្វរស់ក្នុងទឹកនិងលើគោកផង បានធ្លាក់ចុះ បាត់បង់អស់ចំនួនមួយភាគបី។
នៅចុងឆ្នាំ២០១៨ អង្គការ WWF បានបញ្ជាក់ថា គិតត្រឹមរយៈពេល៥០ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ពពួកសត្វដែលមានឆ្នឹងខ្នង បានថមថយចំនួនអស់ជិត៦០ភាគរយ។ ចំណែកផ្ទៃដីព្រៃឈើវិញ ក៏ត្រូវកាប់បំផ្លាញ់រាប់លានលានគីឡូម៉ែត្រការ៉េដែរ។
ជារួម បរិស្ថានធម្មជាតិជីវចម្រុះ រងគ្រោះថ្នាក់ធ្ងន់ ដល់ចំណុចក្រហម ហើយហាក់កំពុងដើរសំដៅទៅរកជ្រោះមរណៈតែម្តង។ នេះគឺជាការប្រមានរបស់អ្នកជំនាញ។ សេចក្តីនេះ គឺវាប្រៀបបានហ្នឹងផែនដីយើងរាល់ថ្ងៃ កំពុងតែឆះ ហើយយើងម្នាក់ៗកំពុងតែឈរបើកភ្នែកមើលអ៊ីចឹង។ ជីវិតសត្វលោកដាច់ដោចផុតពូជបន្តិចម្តងៗ ហើយមនុស្ស ហាក់បិទភ្នែក មិនខ្វល់សោះ។
តើការជួបជុំជជែកគ្នា មួយអាទិត្យពេញនេះ ទំនងជាអាចចេញជាផ្លែផ្កាយ៉ាងណា ?
ការប្រជុំខ្នាតពិភពលោក នៅទីក្រុងប៉ារីសនេះ គឺជាការវាយតម្លៃជាផ្លូវការលំដាប់ពិភពលោក ជាលើកទី១ ចំពោះប្រពន្ធជីចម្រុះនៃភពផែនដីយើងទាំងមួល ដែលនេះជាការផ្តួចផ្តើមរបស់ក្រុមការងារអន្តររដ្ឋាភិបាល ដើម្បីប្រព័ន្ធជីវចម្រុះ (IPBES)។ អង្កការអន្តររដ្ឋាភិបាលនេះ បង្កើតឡើងនៅឆ្នាំ ២០១២។
ជាជំហានដំបូងនៅពេលនេះ អ្នកស្រាវជ្រាវវិទ្យាស្ត្រ ចំនួន៥០០ មកពីគ្រប់ទ្វីប នឹងលើកឡើងបង្ហាញ ណែនាំ ពីការសិក្សារួមរបស់ពួកគេ ដែលមានកម្រាសដល់ទៅ ជាង ១ ៨០០ទំព័រ។ ក្រោយពីបង្ហាញរបាយការណ៍រួចហើយ អ្នកជំនាញនិងអ្នកតំណាងប្រទេសទាំងជាង១៣០នោះ នឹងត្រូវសរសេររបាយការណ៍សង្ខេបមួយទៀត ប្រហែលជាត្រឹម ៣០ ទំព័រ ដើម្បីដាក់ទៅមេដឹកនាំប្រទេសទាំងអស់លើលោក ដើម្បីឲ្យឃើញភ្លឺភ្នែកច្បាស់ ពីវិនាសសកម្មនៃជីវចម្រុះ។
រួចហើយ ថ្នាក់ដឹកនាំនយោបាយនៃប្រទេសទូទាំងពិភពលោក នឹងជួបជុំគ្នាធ្វើសេចក្តីសម្រេចចិត្តមួយ ក្នុងទម្រង់ជាកិច្ចព្រមព្រៀងពិភពលោកស្តីពីប្រព័ន្ធជីវចម្រុះ ដែលនឹងត្រូវរៀបចំ នៅខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២០ខាងមុខ នៅក្នុងប្រទេសចិន។
អ្នកពាក្យរបស់អង្គការការពារបរិស្ថាន WWF ប្រចាំនៅក្រុងប៉ារីស សង្ឃឹមថា កិច្ចព្រមព្រៀងនេះ នឹងត្រូវល្បីខ្ទរខ្ទារ ដោយត្រូវប្រមុខរដ្ឋនិងថ្នាក់ដឹកនាំនយោបាយលើលោក យកចិត្តទុកដាក់ គឺដូចកិច្ចព្រមព្រៀងស្តីពីអាកាសធាតុដែរ។ ក៏ប៉ុន្តែ កិច្ចព្រមព្រៀងថ្មីនេះ គឺគួរតែខុសពីកិច្ចព្រមព្រៀងមុន នៅត្រង់ថាការអនុវត្ត គឺជាកាតព្វកិច្ច និងមានលក្ខខណ្ឌដែលត្រូវបង្ខំឲ្យអនុវត្តផង។ បើប្រទេសណាមិនអនុវត្តតាម គឺអាចត្រូវផាកពិន័យផ្សេងៗ ជាដើម។
កិច្ចព្រមព្រៀងពិភពលោកស្តីពីប្រព័ន្ធជីវចម្រុះនេះ នឹងប្រឈមរឿងលុយ ដូចកិច្ចព្រមព្រៀងស្តីពីអាកាសធាតុ ដែរ
រឿងលុយជារឿងសំខាន់។ នៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងស្តីពីអាកាសធាតុ ក្រុងប៉ារីស អាមេរិកដែលមានលុយច្រើន តែរដ្ឋបាលរបស់លោក ដូណាល់ ត្រាំ ប្រកាសដកខ្លួនចេញ។ ចំណែករដ្ឋាភិបាលសមាជិកផ្សេងទៀត នៃកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ ក៏ប្រទេសខ្លះហ្នឹង គឺអ៊ឺអឺតែមាត់ទេ ដល់ពេលអនុវត្តមែនទែន គឺមិនសូវបានសាច់ការសោះ។ ឆន្ទៈនយោបាយជារឿងមួយ តែវិបត្តិដែលត្រូវដោះស្រាយនៅក្នុងប្រទេសរបស់គេនីមួយៗហ្នឹង ក៏ជារឿងសំខាន់ផស់គេមួយដែរ។ ដូច្នេះ គេមិនទាន់សង្ឃឹមថា ទៅជាយ៉ាងណានោះទេ ចំពោះកិច្ចព្រមព្រៀងពិភពលោកស្តីពីប្រព័ន្ធជីវចម្រុះនេះ។
ក៏ប៉ុន្តែ បើប្រទេសមួយនីមួយៗ ប្រកាន់គំនិតអាត្មានិយម គិតតែប្រយោជន៍ប្រទេសខ្លួន ហើយប្រឹងរកមានបានខាងសេដ្ឋកិច្ចខ្លាំងពេក ភ្លេចគិតគូរពីភពផែនដី រហូតដល់ស្ទើរតែធ្វើឲ្យផែនដីត្រូវឆេះខ្លោច! តើនៅទីបំផុត គេយកលុយនោះ ទៅចាយនៅទីណា? តើប្រឹងរកលុយនោះមកធ្វើអ្វី បើដឹងថា អនាគតទៅ គេនឹងគ្មានជីវិតសម្រាប់ចាយ? ហើយប្រឹងរកចំណូលសេដ្ឋកិច្ចខ្លាំងពេកធ្វើអ្វី បើអនាគត ក៏នឹងគ្មានបរិស្ថានល្អ និងផែនដីមានផាសុកភាពសម្រាប់រស់ផងនោះ? នេះជាស្នូរជួងមួយ ដែលគេត្រូវតែពិចារណា៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ