ប្រវត្តិភ្នំភ្លើងអាណាក់ក្រាកាតូអារបស់ឥណ្ឌូណេស៊ី
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៤:៤៣
ចំនួនជនរងគ្រោះបាត់បង់ជីវិតក្នុងគ្រោះរលកយក្សនៅឥណ្ឌូណេស៊ី កាន់តែធ្ងន់ធ្ងរឡើងៗ។ ក្នុងខណៈដែលប្រតិបត្តិការសង្គ្រោះកំពុងបន្តប្រឹងប្រែងស្វែងរកសាកសពនិងជនបាត់ខ្លួន អ្នកជំនាញបានព្រមានអំពីហានីភ័យដ៏ខ្ពស់នៃគ្រោះជួបរលកយក្សថ្មីទៀត។ ហេតុអ្វី ? ព្រោះរលកយក្សដែលវាយបោកលើកោះស៊ូមាត្រ និងជ្វា (ហ្សាវា) កាលពីថ្ងៃសៅរ៍ បណ្តាលមកពីបន្ទុះភ្នំភ្លើង អាណាក់ ក្រាកាតូអា។ ជាភ្នំភ្លើងដ៏ល្បីល្បាញ និងសកម្មបំផុត ដែលស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យតាំងពី១០ឆ្នាំមកហើយ។
ក្នុងរយៈពេលតែ៦ខែចុងក្រោយនេះសោះ ឥណ្ឌូណេស៊ី បានរងគ្រោះរលកយក្សដល់ទៅបីដង។ តែដើមហេតុបង្កឱ្យមានរលកយក្សសុទ្ធតែខុសគ្នាទាំងបី។ នេះបើតាមអ្នកជំនាញភូគព្ភវិទ្យា។
រលកយក្សអាចបណ្តាលមកពីការរញ្ជួយដី ដូចយ៉ាង ករណីមហន្តរាយរលកយក្សឆ្នាំ២០០៤ ទៅលើកោះស៊ូមាត្រា ឬលើហ្វូគុស្ហ៊ីម៉ា នៅឆ្នាំ២០១១។ ការហូរបាក់ដី បាក់ជញ្ជាំងភ្នំ ក្រោមសមុទ្ទ ឬបំផ្ទុះភ្នំភ្លើង ក៏អាចជាដើមហេតុដែរ ជាក់ស្តែងរលកយក្សកាលពីថ្ងៃសៅរ៍ ទី ២២ធ្នូ ២០១៨ ដែលវាយបោកលើឥណ្ឌូណេស៊ីយ៉ាងដំណំនោះ គឺជាផលវិបាកនៃបន្ទុះភ្នំភ្លើង អាណាក់ ក្រាកាតូអា។
ភ្នំភ្លើងនេះ កំពុងមានសកម្មភាពយ៉ាងខ្លាំង និងជាប្រភពនៃការគំរាមកំហែងឥណ្ឌូណេស៊ីឱ្យប្រឈមនឹងគ្រោះរលកយក្សជាថ្មីទៀត ព្រោះជាមួយនឹងការបាក់ដីមួយភាគកាលពីថ្ងៃសៅរ៍ អាណាក់ក្រាកាតូអា លែងមានលំនឹង ! ដូច្នេះវាអាចនឹងមានផ្ទាំងភ្នំភ្លើងមួយចំណែកណាទៀតបាក់ស្រុតទៀត។ បើដូច្នេះគេត្រូវធ្វើដូចម្តេច ? តើអ្នកជំនាញស្គាល់ភ្នំភ្លើងអាណាក់ក្រាកាតូអា ប៉ុណ្ណា ?
នៅថ្ងៃទី ២៧ សីហា ឆ្នាំ១៨៨៣ ភ្នំភ្លើងក្រាកាតូអា បានផ្ទុះឆេះឡើង ជះអណ្តាតភ្លើង និងជះផេះផ្សែងខ្មៅខ្មួលខ្មាញ់កម្ពស់ជាង២០គីឡូម៉ែត្រ លើផ្ទៃអាកាស មើលឃើញដល់អឺរ៉ុប និងអមដោយសំឡេងផ្ទុះលាន់កក្រើកតគ្នារដឹកឮដល់ប្រទេសអូស្ត្រាលី និងក្នុងចម្ងាយដល់៤៥០០គីឡូម៉ែត្រ ពោលគឺជិតដល់កោះម៉ូរីស។ តំបន់ទាំងមូល ធ្លាក់ក្នុងភាពងងឹងសូន្យសុងរយៈពេលពីរថ្ងៃ។ ដោយសារលម្អធូលីភ្នំភ្លើង ទិដ្ឋភាពនៃព្រះអាទិត្យរះ និងលិច នៅទូទាំងពិភពលោក មានលក្ខណៈអស្ចារ្យក្រៃ ក្នុងរយៈពេលពេញមួយឆ្នាំ។ ការព្យាករឧតុនិយម ត្រូវរំខានរាប់សិបឆ្នាំ។ បំផ្ទុះភ្នំភ្លើងដ៏អស្ចារ្យនោះ បានធ្វើកំពូលក្រាកាតូអា បាក់រលំលិចបាត់ ពោល គឺជាគ្រោះមហន្តរាយធម្មជាតិដ៏អាក្រក់បំផុតមួយរបស់ផែនដី ដោយបានបង្កឱ្យមានរលកយក្ស សម្លាប់ជីវិតមនុស្សអស់ជាង៣៦០០០នាក់។
ជាង៤០ឆ្នាំ ក្រោយបាតុភូតបន្ទុះភ្នំភ្លើងក្រាកាតូអា នៅរវាងឆ្នាំ១៩២៨ ភ្នំភ្លើងថ្មីមួយបានដុះចេញលេចឡើងលើផ្ទៃទឹក។ ពលរដ្ឋឥណ្ឌូណេស៊ី ក៏ដាក់ឈ្មោះឱ្យថា Anak Krakatoaអាណាក់ក្រាកាតូអា ឬកូនភ្នំភ្លើងក្រាកាតូអា ! ជាភាសាឥណ្ឌូណេស៊ី អាណាក់ មានន័យថា កូន !
មានកំពូលជារាងមាត់អណ្តូង អាណាក់ក្រាកាតូអា ជាកូនកោះភ្នំភ្លើង ដែលមានកំហូងជម្រៅដល់ទៅ៣០០ម៉ែត្រ។ តាំងពីចាប់កំណើតមក អាណាក់ក្រាកាតូអា ជាភ្នំភ្លើងពាក់កណ្តាលសកម្ម ចង់ផ្ទុះខ្ជាក់ភ្លើងរហូត។ សកម្មភាពផ្ទុះខ្ជាក់តូចៗ តែងតែមានជារៀងរាល់ពីរបីឆ្នាំម្តង ជាហេតុធ្វើឱ្យកោះភ្នំភ្លើងនេះរីកធំជាលំដាប់ (ផ្ទុះម្តងធំបន្តិចៗ)។ នេះបើតាមការពន្យល់របស់របស់អ្នកជំនាញភ្នំភ្លើងនៃសាកលវិទ្យាល័យ Monash អូស្រ្តាលី។ ជាកោះគ្មានមនុស្សរស់នៅ អាណាក់ក្រាកាតូអា បានក្លាយជាទិសដៅទេសចរណ៍ភ្នំភ្លើងដ៏ទាក់ទាញរបស់ឥណ្ឌូណេស៊ី និងជាប្រធានបទនៃការសិក្សាដ៏ចំបងរបស់អ្នកជំនាញភ្នំភ្លើង។ ដោយសារសម្រស់ធម្មជាតិគ្មានប្រៀប និងដោយសារភាពសម្បូរបែបផ្នែករុក្ខជាតិនិងសត្វ អង្គការយូណេស្កូបានចាត់ទុកភ្នំភ្លើងអាណាក់ក្រាកាតូអា ជាបេតិកភណ្ឌរបស់មនុស្សជាតិ។
ប៉ុន្តែ អាណាក់ក្រាកាតូអា ដែលគ្រហឹមចង់ផ្ទុះកាន់តែញឹកញយ ព្រមទាំងបានបង្ហុយផ្សែងផេះលើផ្ទៃមេឃយ៉ាងខ្ពស់ និងស្ថិតក្រោមការតាមដានខ្លាំងបំផុតតាំងពីជាង១០ឆ្នាំមកនោះ ចាប់មានសកម្មភាពកាន់តែខ្លាំងតាំងពីខែមិថុនាមក។ កាលពីខែតុលា ទូកសង្គ្រោះវិះតែនឹងបើកបុកដុំកំអែភ្នំភ្លើងអាណាក់ក្រាកាតូអានេះផង។
គ្រោះកាចកាលពីថ្ងៃសៅរ៍ គ្រាន់តែជាបន្ទុះតូចមួយរបស់អាណាក់ក្រាកាតូអា តែច្រើនជ្រុលតែប៉ុណ្ណោះ។ តែពេលនេះអាណាក់ក្រាកាតូអា លែងមានលំនឹងហើយមានសកម្មភាពខ្លាំងទៀត។ ហេតុដូច្នេះបានអ្នកជំនាញមានការព្រួយបារម្ភខ្លាំង ខ្លាចមានរលកយក្សជាថ្មីនោះ។
ដើម្បីកាន់បន្ថយហានិភ័យ គេត្រូវសិក្សាមើលផែនទីបាតសមុទ្ទជុំវិញជើងភ្នំភ្លើងអាណាក់ក្រាកាតូអា ថាតើមានសញ្ញានៃគ្រោះបាក់ដី បាក់ជញ្ជាំងភ្នំភ្លើងក្រោមទឹកដែរឬអត់។ ប៉ុន្តែជាទូទៅ អង្កេតក្រោមសមុទ្ទ ប្រើពេលយូរ ដល់ទៅរាប់ខែទម្រាំអាចរៀបចំនិងទប់ស្កាត់បាន។ នេះតាមការបញ្ជាក់របស់អ្នកស្រាវជ្រាវ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ