តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិកាត់ក្តីឱ្យបូលីវីចាញ់ស៊ីលីក្នុងជម្លោះព្រំដែន
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៤:១១
នៅថ្ងៃចន្ទទី ១ តុលា ២០១៨ តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិក្រុងឡាអេ បានអារកាត់សេចក្តីថា ស៊ីលី “គ្មានហេតុផលអ្វីត្រូវទៅចរចា” ជាមួយបូលីវី ដែលទាមទារចង់បានដីភ្ជាប់ផ្លូវទៅមហាសមុទ្ទប៉ាស៊ីហ្វិកវិញទេ។ បូលីវី និងស៊ីលី មានជម្លោះព្រំដែននឹងគ្នាតាំងពីជាងមួយរយសាមសិបឆ្នាំមកហើយ។ ហើយជម្លោះនេះអាចនឹងបន្តអូសបន្លាយយូរពេលទៀត។
តុលាការបានចេញសេចក្តីសម្រេច ក្នុងសំឡេង១២ទល់នឹងបីប្រឆាំង អារកាត់សេចក្តីថា ប្រទេសស៊ីលី គ្មានកាតព្វកិច្ចអ្វីត្រូវចរចាជាមួយប្រទេសបូលីវីជិតខាង ដែលស្វែងរកការចរចាទាមទាររកដីភ្ជាប់ទៅកាន់មហាសមុទ្ទប៉ាស៊ីហ្វិកត្រលប់មកជារបស់ខ្លួនវិញទេ។ ប៉ុន្តែ តុលាការសង្ឃឹមថា ជាមួយនឹងឆន្ទៈរបស់ភាគីទាំងពីរ ការចរចាច្បាស់លាស់មួយអាចចាប់ផ្តើមបាន។ នេះបើតាមសេចក្តីប្រកាសរបស់ចៅក្រមតុលាការយុត្តិធម៌ លោក Abdulqawi Ahmed Yusuf។ ក្រោយសេចក្តីសម្រេចនេះ ភាគីទាំងពីរគ្មានលទ្ធភាពធ្វើបណ្តឹងឧទ្ធរណ៍ទៀតឡើយ។
ប្រធានាធិបតីបូលីវីលោក Evo Morales ដែលបានធ្វើដំណើរទៅស្តាប់សាលក្រម ដល់ក្រុងឡាអេ បានបញ្ចេញប្រតិកម្មថា បូលីវីមិនបោះបង់ការទាមទារនេះទេ ព្រោះពលរដ្ឋបូលីវីគ្រប់រូបសុខតែតដឹងថាចំណែកដីផ្លូវភ្ជាប់ទៅមហាសមុទ្ទប៉ាស៊ីហ្វីកជារបស់បូលីវី ដែលគេដណ្តើមយកដោយការឈ្លានពាន (ក្នុងសម័យសង្គ្រាមប៉ាស៊ីហ្វិក ពីឆ្នាំ១៨៧៩-១៨៨៣)។ការចាញ់សង្គ្រាមជាមួយស៊ីលី បានធ្វើឱ្យបូលីវីបាត់បង់ទឹកដីតាមបណ្តោយឆ្នេរសមុទ្ទអស់៤០០គីឡូម៉ែត្រ។
ប៉ុន្តែសេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការ គឺជាជោគជ័យជាប្រវត្តិសាស្ត្រសម្រាប់ស៊ីលី សម្រាប់ច្បាប់អន្តរជាតិ និងការគោរពសន្ធិសញ្ញាការរួមរស់ដោយសន្តិភាព ! នេះបើតាមប្រសាសន៍លោកប្រធានាធិបតីស៊ីលី Sebastian Pinara ដោយបន្ទោសសមភាគីបូលីវីថា “តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ បានបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់ និងដាច់ណាត់ថាស៊ីលីគោរពច្បាប់អន្តរជាតិនិងគោរពទំនាក់ទំនងជាមួយបូលីវី តែប្រធានាធិបតីបូលីវី បែរជាបង្កបង្កើតក្តីសង្ឃឹមមិនត្រឹមត្រូវដល់ប្រជាពលរដ្ឋខ្លួនឯងទៅវិញ។
សូមបញ្ជាក់ថា បូលីវី បានដាក់បណ្តឹងនៅឆ្នាំ២០១៣ ទៅតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ សុំឱ្យតុលាការក្រុងឡាអេ ចាប់បង្ខំស៊ីលីឱ្យព្រមចរចាជាមួយបូលីវី ដើម្បីសម្រេចកិច្ចព្រមព្រៀងដ៏ឆាប់រហ័សនិងមានប្រសិទ្ធិភាព។ បូលីវីបានលើកយកដំណើរចរចាមួយខ្សែធំដែលប្រទេសទាំងពីរធ្លាប់ធ្វើតាំងពីជាងមួយសតវត្សរ៍មកហើយមិនសម្រេច មកធ្វើជាអំណះអំណាង។
សម្រាប់លោកEvo Morales ប្រធានាធិបតីបូលីវី ការចរចាកន្លងមកនេះបានជំរុញឱ្យមានការទន្ទឹងរង់ចាំ ! ដូច្នេះស៊ីលីត្រូវមានកាតព្វកិច្ចបន្តការចរចាដើម្បីរកដំណោះស្រាយបើកផ្លូវឱ្យបូលីវី។ ការទាមទាររបស់បូលីវី ដោយរំពឹងលើសេចក្តីសម្រេចចំនួន១១របស់មហាសន្និបាតអង្គការរដ្ឋអាមេរិក អនុម័តនៅរវាងពីឆ្នាំ១៩៧៩ដល់ឆ្នាំ១៩៨៩ ដែលលើកទឹកចិត្តឱ្យប្រទេសទាំងពីររកវិធីដោះស្រាយជម្លោះ។
ប៉ុន្តែសម្រាប់រដ្ឋាភិបាលសង់ស្យាហ្កោ ប្រទេសស៊ីលី គ្មានហេតុផលអ្វីទៅសើរើអំពីបញ្ហាព្រំដែនឡើយ ! ព្រំដែនប្រទេសនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ត្រូវបានគូសវាសដោយឈរសន្ធិសញ្ញាសន្តិភាពឆ្នាំ១៩០៤ជាមួយបូលីវី។ ចំណែកការចរចាទាំងឡាយកន្លងមក ត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយមេដឹកនាំផ្តាច់ការដែលរដ្ឋាភិបាលក្រោយគ្មានកាតព្វកិច្ចត្រូវអនុវត្តបន្តទេ។ ស៊ីលីបានលើកឡើងអំពីកិច្ចចរចារវាងស៊ីលីនិងបូលីវី ក្រោមការដឹកនាំជាប្រធានាធិបតីផ្តាច់ការស៊ីលី Ausgusto Pinochet និងប្រធានាធិបតីផ្តាច់ការបូលីវី Hugo Banzer មកធ្វើជាឧទាហរណ៍បញ្ជាក់។
នៅលើទ្វីបអាមេរិកខាងត្បូង បូលីវី និងប៉ារ៉ាហ្កាយ ជាប្រទេសពីរគត់ដែលគ្មានជាប់មាត់សមុទ្ទនឹងគេ។ ថ្វីបើស៊ីលី បានបញ្ជាក់ហើយបញ្ជាក់ទៀត ថាបូលីវី អាចធ្វើដំណើរឆ្លងកាត់ដែនដីស៊ីលី ទាំងវត្ថុទាំងមនុស្សដោយសេរី ឆ្ពោះទៅមហាសមុទ្ទយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏បូលីវីមិនស្ងប់ចិត្តដែរ។
បូលីវីតែងទាមទារជាញឹកញាប់កន្លងមក ឱ្យស៊ីលីសើរើសន្ធិសញ្ញាសន្តិភាពឆ្នាំ១៩០៤ឡើងវិញ ដើម្បីបានចម្រៀកដី សម្រាប់បើកប្រទេសទៅរកសមុទ្ទ តែមិនសម្រេច។ ១៣២ឆ្នាំក្រោយ តុលាការយុត្តិធម៌បានសម្រេចក្តីឱ្យបូលីវីចាញ់ស៊ីលីជាថ្មី។ កាលពីឆ្នាំ២០១៤ តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិក្រុងឡាអេ បានសម្រេចកាត់ក្តីឱ្យប៉េរ៉ូ ឈ្នះស៊ីលី នៅក្នុងសំណុំរឿងប៉េរ៉ូទាមទារតាំងពីឆ្នាំ ២០០៨មក បង្ខិតព្រំដែនទឹក ពីស៊ីលី៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ