សហរដ្ឋអាមេរិក កាណាដា និងម៉ិចស៊ិកចាប់ផ្តើមចរចាកិច្ចព្រៀងទីផ្សារសេរីអាមេរិកខាងជើងឡើងវិញ
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៤:២៧
សហរដ្ឋអាមេរិក ម៉ិចស៊ិក និងកាណាដា កំពុងបើកកិច្ចចរចាគ្នាឡើងវិញជុំវិញសំណុំរឿងកិច្ចព្រៀមព្រៀងទីផ្សារសេរីអាមេរិកខាងជើង។ ប្រទេសទាំងបីជាសមាជិកកិច្ចព្រមព្រៀងបណ្តូរពាណិជ្ជកម្មសេរីនេះ។ ការចរចាឡើងវិញនេះត្រូវបានធ្វើឡើងតាមការស្នើសុំពីលោកប្រធានាធិបតីអាមេរិក ដូណាល់ ត្រាំ។ ភាគីអាមេរិកតែងបានត្អូញត្អែរថា ខ្លួនបានបាត់បង់ប្រយោធន៍សេដ្ឋកិច្ចជាច្រើន ក្រោយពីទីផ្សារសេរីនេះបានចូលជាធរមានចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៤មក។ តើប្រទេសទាំងបីចរចាលើចំនុចអ្វីខ្លះ? តើការចរចានេះនឹងធ្វើឡើងប៉ុន្មានដំណាក់កាល?
ដូចការសន្យាពេលឃោសនាស្វែងរកសម្លេងឆ្នោត លោក ដូណាល់ ត្រាំ បានស្នើឲ្យមានការបើកការចរចាឡើងវិញ ដើម្បីធ្វើទំនើបនីយកម្មកិច្ចព្រមព្រៀងបណ្តូរពាណិជ្ជកម្មសេរីអាមេរិកខាងជើង។ កិច្ចព្រមព្រៀងទីផ្សារសេរីនេះមានឈ្មោះកាត់ជាភាសាបារាំងថា ALÉNA (Accord de libre-échange nord américain) ឬជាភាសាអង់គ្លេសថា NAFTA (North American Free Trade Agreement)។ កិច្ចព្រមព្រៀងនេះត្រូវបានចូលជាធរមានកាលពីឆ្នាំ១៩៩៤។ ពោល គឺវាមានអាយុ ២៣ ឆ្នាំហើយ។
ចាប់ពីទីផ្សារសេរីនេះបានបើកទូលាយមក គេសង្កេតឃើញថា សន្ទុះបណ្តូរពាណិជ្ជកម្មក្នុងលំហសេដ្ឋកិច្ចរវាងប្រទេសបីនៅទ្វីបអាមេរិកខាងជើង ពោលគឺ កាណាដា សហរដ្ឋអាមេរិក និងម៉ិចស៊ិក មានកំណើនកើនឡើងខ្ពស់គួរឲ្យកត់សម្គាល់។ ប៉ុន្តែ ចាប់តាំងពីលោក ដូណាល់ ត្រាំ បានឡើងកាន់កាប់អំណាចមក ក្រុមរដ្ឋបាលរបស់លោកប្រធានាធិបតីអាមេរិកថ្មីបានចាត់ទុកកិច្ចព្រមព្រៀមពាណិជ្ជកម្មនេះថា ជាដើមហេតុនៃឱនភាពសេដ្ឋកិច្ចអាមេរិក។
នាកំឡុងពេលឃោសនាស្វែងរកសម្លេងឆ្នោត លោកដូណាល់ ត្រាំ តែងចោទប្រកាន់កិច្ចព្រមព្រៀងទីផ្សារសេរីនេះថា ជាមហន្តរាយមួយ ដែលបានបង្កឲ្យពលរដ្ឋអាមេរិកជាច្រើនលាននាក់បាត់បង់ការងារ។ លើសពីនេះ រដ្ឋាភិបាលអាមេរិកថ្មីបានចាត់ទុកសំណុំរឿងនេះជាអាទិភាពក្នុងកម្មវិធីនយោបាយរបស់ខ្លួន។ ជារឿយៗ រដ្ឋាភិបាលអាមេរិកក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក ដូណាល់ ត្រាំ តែងចង្អុលមុខចំៗលើប្រទេសម៉ិចសិកថាបានលួចយកការងារពលរដ្ឋអាមេរិក។
ការចរចារវាងប្រទេសទាំងបីនេះនឹងត្រូវធ្វើឡើងជា ៣ ដំណាក់កាល។ ជំហានទី១ គឺការចរចានៅលើទឹកដីសហរដ្ឋអាមេរិក នារដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីងតោន។ ការចរចានេះចាប់ផ្តើមពីថ្ងៃទី១៦ ដល់ថ្ងៃទី២០ សីហានេះ។ បើទោះបីជាការចរចាជំហានទី១នេះទើបតែត្រូវបានបិទបញ្ចប់ ប៉ុន្តែ គិតមកដល់ពេលនេះ គេនៅពុំទាន់ដឹងលទ្ធផលបណ្តោះអាសន្ននៃកិច្ចពិភាក្សាត្រីភាគីនៅឡើយទេ។ ចំណែកការចរចាជំហានទី២ គឺនឹងគ្រោងធ្វើឡើងនៅប្រទេសម៉ិចសិក ចាប់ពីថ្ងៃទី៥ ខែកញ្ញាខាងមុខនេះ។ ហើយការចរចាដំណាក់កាលចុងក្រោយ ពោល គឺជំហានទី៣ នឹងត្រូវប្រព្រឹត្តនៅលើទឹកដីប្រទេសកាណាដា។ ប៉ុន្តែ គេពុំនៅទាន់ដឹងកាលបរិច្ឆេទនៃជំនួបចុងក្រោយនេះនៅឡើយទេ។
ប្រធានដឹកនាំគណៈប្រតិភូនៅលើតុចរចានេះមានដូចជា៖ លោក Robert Lighthizer អ្នកតំណាងពាណិជ្ជកម្មអាមេរិក, លោកស្រី Chrystia Freeland រដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសកាណាដា និងលោក Ildefonso
Guajardo Villarreal រដ្ឋលេខាធិការសេដ្ឋកិច្ចម៉ិចសិក។ មួយថ្ងៃមុនបើកការចរចានេះ លោក ដូណាល់ ត្រាំ បានប្រកាសធានាប្រាប់ពលរដ្ឋអាមេរិកថា ភាគីអាមេរិកនឹងចរចាសើរើកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មនេះឡើងវិញ ក្នុងគោលបំណងនាំការងារត្រលប់មកសហរដ្ឋអាមេរិកវិញ។ មែនទែនទៅ មានតំណាងរាស្រ្តមួយចំនួនមកពីគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ (ដែលកំពុងដើរតួនាទីជាគណបក្សជំទាស់នៅសភាទាំងពីរថ្នាក់) ក៏បានគាំទ្រយោបល់របស់លោក ដូណាល់ ត្រាំ ផងដែរ។ ក្នុងនោះមានលោកស្រី Rosa DeLauro សមាជិកសភាម្នាក់បានថ្លែងថា មានការងារចំនួន ១ លានដែលមានប្រាក់ខែខ្ពស់ត្រូវបានបាត់បង់នៅសហរដ្ឋអាមេរិក ដោយសារតែពួកថៅកែបានធ្វើបំលាស់ទីការងារនោះទៅប្រទេសម៉ិចសិក។ រោងចក្រផលិតរថយន្ត រោងចក្រកាត់ដេរសម្លៀកបំពាក់ និងរោងចក្រផលិតគ្រឿងកសិឧស្សាហកម្មបានធ្វើបំលាស់ទីជាហូរហែទៅកាន់ប្រទេសម៉ិចសិក។
កន្លងមកសហរដ្ឋអាមេរិកធ្លាប់បានប្រកាសហើយថា បញ្ហាចម្បងនៅក្នុងការចរចានេះ គឺធ្វើយ៉ាងណាព្យាយាមឲ្យជញ្ជីងពាណិជ្ជកម្មរវាងប្រទេសខ្លួន និងប្រទេសម៉ិចសិកមានលំនឹងឡើងវិញ។ បច្ចុប្បន្ននេះ ជញ្ជីងពាណិជ្ជកម្មរវាងប្រទេសទាំងពីរមានលក្ខណៈលំអៀង ដោយសហរដ្ឋអាមេរិកនាំចូលទំនិញច្រើនការនាំចេញទៅកាន់ប្រទេសជិតខាងភាគត្បូងរបស់ខ្លួន។ សូមបញ្ជាក់ថា មុនពេលមានទីផ្សារសេរីនេះ សហរដ្ឋអាមេរិកមានជញ្ជីងពាណិជ្ជកម្មលើសប្រទេសម៉ិចសិកក្នុងទំហំទឹកប្រាក់ជាង ១,៦ ពាន់លានដុល្លារ។ ប៉ុន្តែ ចាប់តាំងពីតំបន់ពាណិជ្ជកម្មសេរីអាមេរិកខាងជើងនេះបានចូលជាធរមានមក ជញ្ជីងពាណិជ្ជកម្មអាមេរិកបានធ្លាក់ចុះធ្វើឲ្យមានឱនភាពក្នុងទំហំទឹកប្រាក់ចំនួន ៦៤ ពាន់លានដុល្លារ។
សំរាប់ប្រទេសម៉ិចសិក កិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីនេះមានសារៈសំខាន់ខ្លាំងណាស់សំរាប់ប្រទេសខ្លួន។ ៨០% នៃទំនិញបស់ប្រទេសខ្លួនត្រូវបាននាំចេញទៅទីផ្សារសហរដ្ឋអាមេរិក។ ភាគច្រើននៃទំនិញនាំចេញ គឺរថយន្ត និងផលិតផលកសិកម្ម។ ចំពោះប្រទេសកាណាដាវិញ ដែលប្រទេសមានភូមិផងរបងនៅភាគខាងជើងសហរដ្ឋអាមេរិក ការចរចានេះហាក់ពុំសូវក្តៅគគុកឡើយ។ ព្រោះប្រទេសកាណាដាជាអតិថិជនដ៏ធំមួយផង និងជាអ្នកផ្គត់ផ្គង់អគ្គិសនីដ៏ធំមួយផងដល់សហរដ្ឋអាមេរិក។ ចាប់តាំងពីការបង្កើតទីផ្សារសេរីនេះមក បណ្តូរពាណិជ្ជកម្មរវាងប្រទេសទាំងពីរបានកើនឡើងទ្វេរដង។ ប៉ុន្តែ ជាទិដ្ឋភាពរួម ជញ្ជីងពាណិជ្ជកម្មរវាងប្រទេសទាំងពីរមានលក្ខណៈស្ទើរស្មើគ្នា។
ចំនុចមួយដែលអាចបង្កឲ្យមានភាពតានតឹងរវាងកាណាដា និងសហរដ្ឋអាមេរិក គឺទាក់ទងយន្តការដោះស្រាយជម្លោះពាណិជ្ជកម្ម ដែលមានចែងនៅក្នុងជំពូកទី១៩ នៃកិច្ចព្រមព្រៀង។ យន្តការបច្ចុប្បន្នបានចែងច្បាស់ហើយថា ក្នុងករណីមានជម្លោះណាមួយលើទំនិញនាំចេញ ឬនាំចូលរវាងប្រទេសណាមួយ គេនឹងយកសំណុំរឿងនោះទៅដោះស្រាយនៅតុលាការពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិ។ សហរដ្ឋអាមេរិកបានបង្ហាញជំហរចង់លប់ចោលជំពូកនេះ ដោយពុំចាំបាច់បញ្ជាក់យន្តការដោះស្រាយជម្លោះជាលក្ខណៈអន្តរជាតិឡើយ។ និយាយឲ្យខ្លី សហរដ្ឋអាមេរិកចង់គេចវៀសកុំឲ្យមានបណ្តឹង ក្នុងករណីខ្លួនសំរេចអ្វីជាឯកតោភាគីបំពានកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មនេះ។
ជាក់ស្តែង ថ្មីៗនេះ រដ្ឋបាលរបស់លោក ដូណាល់ ត្រាំ បានសំរេចចិត្តជាឯកតោភាគីយកពន្ធលើឈើសំណង់នាំចូលពីប្រទេសកាណាដា។ លោក ត្រាំ មិនសប្បាយចិត្តដោយសារតែឈើសំណង់កាណាដាមានតម្លៃថោកជាងអាមេរិក។ បច្ចុប្បន្ន ភាគីកាណាដាកំពុងរៀបចំពាក្យបណ្តឹងទៅតុលាការអន្តរជាតិ។ខាងភាគីកាណដា និងម៉ិចសិកក៏បានបង្ហាញជំហររួមគ្នារួចហើយថា ពួកគេនឹងមុនលប់ចោលជំពួកនេះជាដាច់ខាត។ ប្រទេសទាំងពីរចង់រក្សាយន្តការដោះស្រាយជម្លោះពាណិជ្ជកម្មបច្ចុប្បន្ន ដែលអាចរក្សាអព្យាក្រិតភាពតុលាការ។ និយាយរួម ប្រទេសទាំងពីរមិនចង់ឲ្យជម្លោះពាណិជ្ជកម្មរវាងប្រទេសពាក់ព័ន្ធទៅធ្លាក់លើដៃតុលាការអាមេរិក កាណាដា ឬម៉ិចស៊ិកឡើយ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ